Jak rozliczyć zagraniczny wyjazd zorganizowany przez fundację

Warto przypomnieć w tym miejscu, że podatnicy, którzy świadczą usługi turystyki i rozliczają VAT od marży, nie mają prawa do odliczenia VAT od towarów i usług nabytych dla bezpośredniej korzyści turysty.

Problem: Fundacja organizuje wyjazd pielgrzymkowo-turystyczny zagraniczny. W statucie jest zapis, że Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie PKD 79.12.Z. W związku z organizowanym wyjazdem fundacja będzie dokonywać zapłaty firmie transportowej za przejazd uczestników, firmie ubezpieczeniowej tytułem kosztów ubezpieczenia uczestników oraz za badania na Covid uczestników. Koszty przejazdu, ubezpieczenia oraz badań lekarskich będą ponosić uczestnicy. Wszystkie koszty przejazdu, ubezpieczenia oraz badań lekarskich będą ponosić uczestnicy. Uczestnicy wyjazdu będą dokonywać wpłat gotówkowych do kasy fundacji. W tym przypadku fundacja powinna dokumentować pobranie kwot na pielgrzymkę za pomocą paragonów fiskalnych a organizacja pielgrzymki (jako usługa turystyczna), powinna być opodatkowana w systemie VAT-marża. W jaki sposób należy dokonać rozliczenia opodatkowania VAT Marża i jakie dokumenty fundacja powinna wystawić?

Podstawą opodatkowania przy wykonywaniu usług turystyki jest kwota marży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Przez marżę rozumie się różnicę między kwotą, którą ma zapłacić nabywca usługi, a faktycznymi kosztami poniesionymi przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty; przez usługi dla bezpośredniej korzyści turysty rozumie się usługi stanowiące składnik świadczonej usługi turystyki, a w szczególności transport, zakwaterowanie, wyżywienie, ubezpieczenie.

Powyższą zasadę stosuje się bez względu na to, kto nabywa usługę turystyki, w przypadku, gdy podatnik:

• działa na rzecz nabywcy usługi we własnym imieniu i na własny rachunek,

• przy świadczeniu usługi nabywa towary i usługi od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty.

Rozumiem, że w przypadku fundacji warunki wskazane w art. 119 ust. 3 ustawy o VAT są spełnione, a zatem przedmiotem usługi turystyki musza być opodatkowane w formie marzy stosownie do art. 119 ust. 1 ustawy o VAT.

Podatnicy świadczący usługi turystyki rozliczającym VAT od marży, są zobowiązani prowadzić ewidencję zawierającą dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku i sporządzenie informacji podsumowującej, z uwzględnieniem kwot wydatkowanych na nabycie towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty oraz posiadać dokumenty, z których wynikają te kwoty.

W przypadku gdy przy świadczeniu usługi turystyki, oprócz usług nabywanych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, podatnik wykonuje we własnym zakresie część świadczeń w ramach tej usługi, odrębnie ustala się podstawę opodatkowania dla usług własnych i odrębnie w odniesieniu do usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty. W celu określenia podstawy opodatkowania dla usług własnych stosuje się odpowiednio art. 29a ust. 5 ustawy o VAT. W takich przypadkach podatnik obowiązany jest do wykazania w prowadzonej ewidencji, jaka część należności za usługę przypada na usługi nabyte od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, a jaka na usługi własne. Na podstawie przedstawionego stanu faktycznego nie można ustalić, czy fundacja wykonuje także tzw. usługi własne, a zatem kwestia ta zostanie jedynie zasygnalizowana.

Powyższe zasady stosuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika dokumentów potwierdzających świadczenie tych usług poza terytorium Unii Europejskiej. Jeżeli nie są spełnione warunki do stosowania stawki w wysokości 0% (nie można tego stwierdzić na podstawie przedstawionego stanu faktycznego), to do usługi turystyki, opodatkowanej od marży, stosujemy podstawową 23% stawkę VAT.

W przypadku świadczenia usług turystyki opodatkowanej od marży, miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej. Jednak w przypadku, gdy takie usługi turystyki są świadczone ze stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługodawcy znajdującego się w innym miejscu, niż jego siedziba działalności gospodarczej, wówczas miejscem świadczenia tych usług jest właśnie to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Jeśli natomiast usługodawca nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, wtedy miejscem świadczenia usług turystyki jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.  

Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Skoro nabywcami są osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, a fundacja nie korzysta ze zwolnienia z obowiązku stosowania kas rejestrujących, to wpłaty dokonywane klientów (także zaliczki) musza być zaewidencjonowane na kasie fiskalnej i udokumentowane paragonem fiskalnym. Podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani:

1) wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny lub fakturę z każdej sprzedaży:

a) w postaci papierowej lub

b) za zgodą nabywcy, w postaci elektronicznej, przesyłając ten dokument w sposób z nim uzgodniony.

Podkreślić należy, że fundacja sprzedając usługi turystyki opodatkowane zgodnie z art. 119 ust. 1 ustawy o VAT, przypisują oznaczenia literowe od "A" do "G" do stawek podatku lub zwolnienia od podatku, przypisanych do nazw towarów i usług, w następujący sposób:

a) literze "A" - jest przypisana stawka podstawowa podatku w wysokości 22% albo 23%,

b) literze "B" - jest przypisana stawka obniżona podatku w wysokości 7% albo 8%,

c) literze "C" - jest przypisana stawka obniżona podatku w wysokości 5%,

d) literze "D" - jest przypisana stawka obniżona podatku w wysokości 0%,

e) literze "E" - jest przypisane zwolnienie od podatku,

f) literze "F" i "G" - są przypisane pozostałe stawki podatku, w tym wartość 0% (zero techniczne) w przypadku sprzedaży opodatkowanej, o której mowa w art. 119 ust. 1 lub art. 120 ust. 4 ustawy o VAT.

Zatem sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej obowiązkowo podlega zaewidencjonowaniu na kasie fiskalnej. Klient, osoba indywidualna ma jednak prawo zażądać wystawienia faktury, w tym faktury zaliczkowej.  

Obowiązek wystawienia faktury „samoistnie” wynika z przepisów art. 106b ust. 1 ustawy o VAT i nie obejmuje przypadku wystawienia faktury dokumentującej usługi turystyczne dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1) sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;

2) sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

3) wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

4) otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT.

Jeżeli zatem wśród klientów znalazłby się np. podatnik VAT, to sprzedaż usługi turystyki opodatkowanej w formie marży powinna zostać udokumentowana fakturą. Należy jednak mieć na uwadze, że w sytuacji, gdyby uprzednio była ona zarejestrowana na kasie fiskalnej, to wtedy fakturę wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.

Z kolei w przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę z naruszeniem art. 106b ust. 5 ustawy o VAT, organ podatkowy ustala temu podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.

Natomiast w przypadku, gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, to biura podróży – w analizowanym przypadku fundacja – nie ma obowiązku wystawienia faktury „samoistnie” obowiązek ten pojawia się, gdy osoba ta zażąda wystawienia faktury. Należy tutaj podkreślić, że w przypadku faktur dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej nie ma wymogu, aby w sytuacji, gdy będzie to faktura wystawiana do paragonu fiskalnego, to na paragonie fiskalnym był numer NIP takiego nabywcy. Dodać tutaj należy, że faktury dla klientów indywidulanych nie powinny wykazywać numeru NP. nabywcy.

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą czynności opodatkowane (oprócz przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z art. 106b ust. 1 ustawy o VAT) – jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

W przypadku, gdy faktura dotyczy sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika dołącza się paragon dokumentujący tę sprzedaż. Nie dotyczy to kasy rejestrującej, w przypadkach, gdy wartość sprzedaży i kwota podatku są zaewidencjonowane w raporcie fiskalnym dobowym kasy. W przypadku, gdy faktura w formie elektronicznej dotyczy sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, podatnik zostawia w dokumentacji paragon dotyczący tej sprzedaży z danymi identyfikującymi tę fakturę.

Jeżeli faktura nie obejmuje całej zapłaty, w fakturze wystawianej po wydaniu towaru lub wykonaniu usługi sumę wartości towarów lub usług pomniejsza się o wartość otrzymanych części zapłaty, a kwotę podatku pomniejsza się o sumę kwot podatku wykazanego w fakturach dokumentujących otrzymanie części zapłaty. Faktura, o której mowa w zdaniu pierwszym, powinna również zawierać numery faktur wystawionych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi.

W przypadku gdy wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą otrzymanie części zapłaty, a faktury te obejmują łącznie całą zapłatę, ostatnia z tych faktur powinna zawierać również numery poprzednich faktur.

Podatnicy świadczący usługi turystyki opodatkowane od marży, są obowiązani prowadzić ewidencję zawierającą dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku i sporządzenie informacji podsumowującej – z uwzględnieniem kwot wydatkowanych na nabycie towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty oraz posiadać dokumenty, z których wynikają te kwoty. W szczególności należy posiadać i ewidencjonować dane dotyczące:

1) rodzaju sprzedaży i podstawy opodatkowania, wysokości kwoty podatku należnego, w tym korekty podatku należnego, z podziałem na stawki podatku;

2) kwoty podatku naliczonego obniżającego kwotę podatku należnego, w tym korekty podatku naliczonego;

3) kontrahentów;

4) dowodów sprzedaży i zakupów.

Stosownie do § 10 ust. 1 rozporządzenia w sprawie JPK_VAT, ewidencja zawiera następujące dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku należnego:

1) wysokość podstawy opodatkowania wynikającą z następujących czynności podlegających opodatkowaniu, w odniesieniu do których istnieje obowiązek wystawienia przez podatnika faktury na podstawie przepisów ustawy, z wyjątkiem faktur dokumentujących czynności ujęte w ewidencji, o której mowa w pkt 8 i 9:

a) dostawy towarów oraz świadczenia usług na terytorium kraju, zwolnionych od podatku,

b) dostawy towarów oraz świadczenia usług na terytorium kraju, opodatkowanych stawką 0%, w tym odrębnie z tytułu dostawy towarów, o której mowa w art. 129 ustawy,

c) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, o której mowa w art. 13 ust. 1 ustawy,

d) eksportu towarów;

2) wysokość podstawy opodatkowania i wysokość podatku należnego wynikające z następujących czynności podlegających opodatkowaniu, w odniesieniu do których istnieje obowiązek wystawienia przez podatnika faktury na podstawie przepisów ustawy, z uwzględnieniem oraz oznaczeniem korekt dokonanych zgodnie z art. 89a ust. 1 i 4 ustawy:

a) dostawy towarów oraz świadczenia usług na terytorium kraju, opodatkowanych stawką 5%,

b) dostawy towarów oraz świadczenia usług na terytorium kraju, opodatkowanych stawką 7% albo 8%,

c) dostawy towarów oraz świadczenia usług na terytorium kraju, opodatkowanych stawką 22% albo 23%;

 (…)

7) wysokość podstawy opodatkowania i wysokość podatku należnego wynikające z:

a) opodatkowania w szczególnej procedurze rozliczenia podatku, w podziale na stawki podatku:

– świadczenia usług turystyki,

(…)

8) wartość sprzedaży bez podatku (netto) oraz wysokość podatku należnego, w podziale na stawki podatku oraz sprzedaż zwolnioną od podatku, wynikające ze zbiorczych informacji z ewidencji sprzedaży, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy;

9) wysokość podstawy opodatkowania i wysokość podatku należnego nieudokumentowane fakturami oraz nieobjęte obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy, wykazywane w wysokościach zbiorczych w podziale na stawki podatku oraz sprzedaż zwolnioną od podatku;

(…)

14) wartość sprzedaży brutto dostawy towarów i świadczenia usług opodatkowanych na zasadach marży zgodnie z art. 119 i art. 120 ustawy.

W przypadku fundacji, sprzedaż usług turystyki będzie ewidencjonowana na kasie rejestrującej, a klienci będą otrzymywać paragony fiskalne. Zatem sprzedaż tych usług turystyki powinna być wykazywana na podstawie zbiorczych informacji z ewidencji sprzedaży (np. na podstawie miesięcznego raportu z kasy fiskalnej). Dokumenty te ujmujemy z oznaczeniem „RO” oraz oznaczeniem „MT_T”. Ewidencja zawiera następujące oznaczenia dowodów sprzedaży:

• RO - dokument zbiorczy wewnętrzny zawierający sprzedaż z kas rejestrujących.

• Dodatkowo ewidencja zawiera oznaczenie MR_T, dotyczące świadczenia usług turystyki opodatkowanych na zasadach marży.

W sytuacji, gdyby pomiędzy fundacją a klientem istniałby powiązania, o którym mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, to zarówno raport z kasy fiskalnej, jak i faktura powinna być ujęte w tej ewidencji z oznaczeniem "TP".

Z kolei, w myśl § 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie JPK_VAT, ewidencja zawiera następujące dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku naliczonego:

1) wartość netto oraz wysokość podatku naliczonego przysługującego do odliczenia z podstaw określonych w art. 86 ust. 2 ustawy, na warunkach określonych w ustawie, w podziale na nabycie towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych oraz nabycie pozostałych towarów i usług;

(…)

4) kwoty nabycia:

a) towarów i usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty,

 (…).

Poza ww. danymi ewidencja zawiera dane wynikające z:

1) faktur lub innych dokumentów:

a) będących podstawą odliczenia podatku naliczonego, otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług,

 (…)

d) otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty;

 (…)

5) faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług, o których mowa w § 11 ust. 3 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie JPK_VAT, lub dokumentów, z których wynika nabycie towarów, o których mowa w §  11 ust. 3 ust. 1 pkt 4 lit. b rozporządzenia w sprawie JPK_VAT.

Jak wynika z Broszury resortu finansów „(…) Jeżeli podatek ustalany jest od sumy marż uzyskanych na poszczególnych usługach turystyki, podatnik w ewidencji sprzedaży rejestruje na podstawie dokumentu wewnętrznego (WEW - Dokument wewnętrzny), z opisem procedury (MR_T - Świadczenie usług turystyki, opodatkowane na zasadach marży zgodnie z art. 119 ustawy), podstawę opodatkowania, tj. wartość marży pomniejszoną o podatek należny i wartość podatku, w polach właściwych dla sprzedaży według odpowiednych stawek podatku. Następnie także po stronie sprzedaży podatnik ewidencjonuje faktyczne dokumenty sprzedaży z opisem procedury (MR_T), z podaniem danych kontrahenta, daty i numeru dokumentu sprzedaży, wpisując wartość brutto w polu SprzedazVAT_Marza dotyczącym świadczenia usług opodatkowanych na zasadach marży, zgodnie z art. 119 ustawy. (…)

Jeżeli podatek ustalany jest od marży jednostkowej, podatnik w ewidencji sprzedaży rejestruje na podstawie faktycznego dokumentu sprzedaży, z podaniem danych kontrahenta, z opisem procedury (MR_T - Świadczenie usług turystyki, opodatkowane na zasadach marży zgodnie z art. 119 ustawy), podstawę opodatkowania, tj. wartość marży pomniejszoną o podatek należny, i wartość podatku w polach właściwych dla sprzedaży według odpowiednych stawek podatku. Natomiast faktyczną wartość brutto wykazuje w polu SprzedazVAT_Marza dotyczącym dostawy towarów opodatkowanych na zasadzie marży, zgodnie z art. 119 ustawy.

(…) W deklaracji nie uwzględnia się wartości ujemnej podstawy opodatkowania w przypadku świadczeniu usług opodatkowanych na zasadach marży, zgodnie z art. 119 ustawy (oznaczonych MR_T). Następnie po stronie zakupu (tabela poniżej) podatnik ewidencjonuje dokumenty zakupu towarów i usług będące podstawą wyliczenia marży z podaniem danych kontrahenta, numeru dokumentu zakupu, wpisując wartość brutto w polu ZakupVAT_Marza dotyczącym nabycia towarów i usług związanych ze sprzedażą opodatkowaną na zasadach marży, zgodnie z art. 119 ustawy.”

Zapamiętaj!

• Podatnikom świadczącym usługi turystyki rozliczającym VAT od marży, nie przysługuje prawo do odliczenia VAT od towarów i usług nabytych dla bezpośredniej korzyści turysty.

• Usługi turystyki podlegają opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 0%, jeżeli usługi nabywane od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty są świadczone poza terytorium Unii Europejskiej. Jeżeli usługi nabywane od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty są świadczone zarówno na terytorium Unii Europejskiej, jak i poza nim, to usługi turystyki podlegają opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 0% tylko w części, która dotyczy usług świadczonych poza terytorium Unii Europejskiej.

• W przypadku świadczenia usług turystyki, dla których podstawę opodatkowania stanowi zgodnie kwota marży, faktura powinna zawierać wyłącznie dane określone w art. 106e ust. 1 pkt 1-8 i 15-17 ustawy o VAT, a także wyrazy "procedura marży dla biur podróży"; faktura VAT marża nie zawiera zatem m.in. stawki i kwoty podatku.