Wydłużenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę do jednego roku – czy to dopuszczalne?

Odpowiedź: Tak, pod warunkiem, że przedłużenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę to rozwiązanie korzystniejsze dla pracownika.

Wypowiedzenie umowy o pracę to jednostronne oświadczenie woli pracownika lub pracodawcy. Kiedy jedna ze stron chce zakończyć stosunek pracy, składa je drugiej stronie, bez względu na to, czy ta druga strona wyraża zgodę na zakończenie stosunku pracy, czy nie. Oświadczenie staje się skuteczne (zaczyna wywierać skutek prawny) z chwilą, w której dotrze do adresata, czyli drugiej strony stosunku pracy. Wówczas zaczyna biec okres wypowiedzenia o długości zależnej od stażu pracy.

Długość okresu wypowiedzenia regulują przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy w art. 36 par. 1. Zgodnie z tym przepisem okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Okresy te dotyczą zarówno wypowiedzenia umowy na czas określony, jak u mowy o pracę na czas nieokreślony.

Można uznać za utrwalony obecnie pogląd w orzecznictwie, zgodnie z którym możliwe jest umowne wydłużenie okresu wypowiedzenia, jeśli przemawia za tym korzyść pracownika.

Ocena, czy tak rzeczywiście jest powinna być przeprowadzona w oparciu o obiektywne kryteria, np.:

• sytuacja na rynku pracy,
• popyt na rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

Konieczne jest bowiem uwzględnienie art. 18 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy, który stanowi m.in.: że postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.

W wyroku z 2 października 2003 r. w sprawie I PK 416/02 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że zastrzeżenie dla obu stron w umowie o pracę okresu wypowiedzenia dłuższego, niż przewidziany w Kodeksie pracy, nie jest uznane za niekorzystne dla pracownika, jeżeli w jego efekcie uzyskał dłuższy okres wypowiedzenia przez pracodawcę, a sytuacja na rynku pracy w konkretnych okolicznościach, przy uwzględnieniu miejsca wykonywania pracy oraz zapotrzebowania na pracę określonego rodzaju, mogła czynić nierealną możliwość wypowiedzenia przez pracownika.

Natomiast w wyroku z 10 stycznia 2006 r. I PK 97/05 wskazano, że warto zwrócić uwagę, że ocena ważności postanowienia umowy o pracę wprowadzającego dłuższy okres jej wypowiedzenia dla pracownika (art. 18 § 2 Kodeksu pracy) musi być odniesiona do konkretnych okoliczności sprawy, a w szczególności całokształtu regulacji umownych, w sposób zobiektywizowany uwzględniający warunki z chwili zawarcia umowy oraz „bilans korzyści i strat" dla pracownika.

Umowne wydłużenie okresu wypowiedzenia do roku jest zatem prawnie dopuszczalne, ale wymaga przeprowadzenia analizy, czy jest to rozwiązanie korzystne dla pracownika.

Wydaje się, że aż roczny okres wypowiedzenia może zostać uznany za nadmierny. Rozwiązaniem budzącym mniej wątpliwości będzie na przykład półroczny okres wypowiedzenia.