Odszkodowanie za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem – czy pracodawca odprowadza składki i ZUS?

Odpowiedź: Odszkodowanie za nieuzasadnione lub naruszające przepisy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest objęte zwolnieniem od podatku dochodowego. Takie odszkodowania wyłączono także z podstawy wymiaru składek ZUS.

W ustawie z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy określono sankcje wadliwego wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę.

W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy (stosownie do żądania pracownika), orzeka o:

• bezskuteczności wypowiedzenia,
• o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach
• o odszkodowaniu.

Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu (art. 45 § 1 i 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy).

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące – nie więcej niż za 1 miesiąc. Dotyczy to jednak wypłaty dla pracownika w razie przywrócenia do pracy po wadliwym rozwiązaniu umowy o pracę na czas nieokreślony.

W przypadku odszkodowania, ustawa wskazuje, że przysługuje ono w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 47¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy).

Przedmiotowym zwolnieniem od podatku dochodowego objęto m.in., zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw (przepisów wykonawczych do tych ustaw) lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów (art. 9 § 1 kp), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę;
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników;
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym;
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji;
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą;
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali podatkowej lub podatkiem liniowym;
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Jeżeli chodzi o naliczanie składek ZUS, to z podstawy wymiaru składek wyłączono m.in.

• odprawy,
• odszkodowania,
• rekompensaty

wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu:

• rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy,
• nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę,
• rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia,
• skrócenia okresu wypowiedzenia,
• niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy

(§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).