Czy niani należy się zasiłek chorobowy

Odpowiedź: Poniżej prezentuje odpowiedzi na pytania.

Najczęściej zawieraną umową z nianią jest umowa uaktywniająca, tj. umowa zlecenia osoby fizycznej sprawującej opiekę nad dziećmi. W związku z tym dla niezdolności do pracy w przypadku niani należy stosować zasady jak dla zasiłku chorobowego zleceniobiorców.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

W związku z powyższym, jeśli niania została zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego od 1 listopada 2022 r. i zachorowała od dnia 14 listopada 2022 r. nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego, ze względu na niespełnienie przesłanki 90 dniowego okresu wyczekiwania. Chyba, że ma poprzedni okres ubezpieczenia chorobowego, a przerwa między nowym a poprzednim okresem nie była dłuższa niż 30 dni.

Składki na ubezpieczenia społeczne niani: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne finansuje budżet państwa. Budżet finansuje składki obliczone od wynagrodzenia niani, które nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia (ponieważ umowa została zawarta po 31 grudnia 2017 roku). 

Od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą 50% minimalnego wynagrodzenia wyżej wymienione składki opłaca rodzic.

Opiekunka do dziecka zatrudniona na podstawie umowy uaktywniającej (składkami częściowo sfinansowanymi przez ZUS) samodzielnie opłaca zaliczki na podatek.

Jeżeli jednak w ciągu roku podejmie decyzję o opłacaniu zaliczek częściej i opłaci chociaż jedną zaliczkę musi odprowadzać takie zaliczki za każdy miesiąc do 20.dnia kolejnego miesiąca do końca roku podatkowego. W takiej sytuacji na koniec miesiąca:

• od przychodu pomniejszonego o potrącone z wynagrodzenia przez rodziców w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe oblicza koszty uzyskania – w wysokości 20% uzyskanego przychodu,
• Od przychodu brutto nie odlicza składki ZUS sfinansowanej przez nią – może to zrobić dopiero w rocznym zeznaniu podatkowym,
• Od przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodów oblicza zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 12% podatku, a po przekroczeniu I progu podatkowego 32%,

Aby ustalić w miesiącu choroby od jakiej podstawy opłaca składki budżet państwa a od jakiej rodzić, należy obliczyć proporcjonalnie wypłacone za przepracowaną przez nianię część miesiąca wynagrodzenie w stosunku do proporcjonalnie ustalonej kwoty minimalnego wynagrodzenia za ten okres.

Najlepiej zobrazuje to przykład podany na stronie ZUS (nie wiem ile niania otrzymałaby wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca dlatego posłużyłam się przykładem ze strony ZUS):

W grudniu i listopadzie płatnik powinien złożyć następujące dokumenty rozliczeniowe:

• imienny raport ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym 13 się cyframi 04 30 i z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne finansowaną przez budżet państwa;
• imienny raport ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 04 31 i podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne finansowaną przez płatnika;
• imienny raport ZUS RSA;
• deklarację rozliczeniową ZUS DRA z identyfikatorem, w której rozliczone zostaną składki podlegające sfinansowaniu ze środków budżetu państwa oraz podlegające opłaceniu przez płatnika składek.