VAT OSS w praktyce: jak korzystać z unijnej procedury

Jeśli chcesz bezbłędnie korzystać z unijnej procedury VAT OSS, dobrze zapoznaj się z przypisanym do tej procedury terminarzem. Kluczowym momentem gwarantującym prawidłowość dokonania całego procesu skorzystania z procedury VAT OSS jest data zgłoszenia o zamiarze korzystania z tej procedury.

Generalnie procedura VAT OS ma zastosowanie, począwszy od pierwszego dnia kwartału kalendarzowego następującego po kwartale dokonania zgłoszenia o zamiarze korzystania z tej procedury. Dla wielu przedsiębiorców ten zapis może być niewystarczający, dlatego w przypadku gdy pierwsza dostawa towarów lub świadczenie usług, które mają zostać objęte unijną procedurą VAT OSS, następuje przed tym dniem, procedurę tę stosuje się od dnia takiej dostawy lub świadczenia usług.

Problem: Na czym polega VAT OSS i którzy podatnicy mogą z niej korzystać?

Rozwiązanie: Istotą unijnej procedury VAT OSS jest rozliczanie VAT z tytułu dokonywanych czynności dla niebędących podatnikami nabywców z całej Unii Europejskiej za pośrednictwem jednego tylko państwa członkowskiego (nazywanego państwem członkowskim identyfikacji).

Towarzyszy temu wyłączenie obowiązku rozliczania (w tym rejestracji) VAT w pozostałych państwach członkowskich (nazywanych państwami członkowskimi konsumpcji).

Następuje to poprzez udostępnienie korzystającym z unijnej procedury VAT OSS podatnikom:

• elektronicznej rejestracji do celów VAT w jednym państwie członkowskim,

• deklarowania i płacenia należnego poszczególnym państwom członkowskim podatku VAT w ramach jednej elektronicznej kwartalnej deklaracji,

• współpracy z administracją podatkową państwa członkowskiego siedziby działalności gospodarczej, nawet jeśli dokonywane dostawy/świadczenie usług mają charakter transgraniczny.

Unijna procedura VAT OSS ma zastosowanie, począwszy od pierwszego dnia kwartału kalendarzowego następującego po kwartale dokonania zgłoszenia o zamiarze korzystania z tej procedury (odnośnie do tego zgłoszenia – zob. punkt kolejny). Jednak w przypadku gdy pierwsza dostawa towarów lub świadczenie usług, które mają zostać objęte unijną procedurą VAT OSS, następuje przed tym dniem, procedurę tę stosuje się od dnia takiej dostawy lub świadczenia usług.

Jest to jednak możliwe, pod warunkiem że podatnik poinformuje państwo członkowskie identyfikacji o rozpoczęciu swojej działalności, która ma być objęta unijną procedurą OSS, nie później niż 10. dnia miesiąca następującego po tej pierwszej dostawie towarów lub świadczeniu usług (zob. art. 57d ust. 1 rozporządzenia 282/2011).

Unijna procedura VAT OSS jest procedurą fakultatywną, a więc podatnik decyduje, czy będzie korzystał z tej procedury. Jednak decydując się na korzystanie z unijnej procedury OSS, podatnicy mają obowiązek stosować ją w odniesieniu do wszystkich państw członkowskich konsumpcji oraz do wszystkich objętych nią towarów i usług.

Nie istnieją ograniczenia co do towarów obejmowanych unijną procedurą OSS. W konsekwencji procedura ta może mieć zastosowanie w przypadku wszystkich towarów, jeśli są one przedmiotem odpowiedniej transakcji.

Inaczej jest w przypadku usług. Ze względu na definicję usług na potrzeby unijnej procedury OSS (zob. art. 130a pkt 1a ustawy o VAT) procedura ta może mieć zastosowanie wyłącznie do usług innych niż usługi, których miejsce świadczenia jest ustalane na zasadach ogólnych (określony w art. 28c ustawy o VAT).

Przykład

Polski podatnik świadczy usługi budowlane w Niemczech na rzecz niemieckich konsumentów. Ponieważ miejsce świadczenia usług związanych z nieruchomościami określa się na podstawie art. 28e ustawy o VAT, świadczenie tych usług może być objęte unijną procedurą VAT OSS. Jeżeli polski podatnik zdecyduje się na korzystanie z tej procedury, niemiecki podatek VAT z tytułu świadczenia tych usług będzie płacił za pośrednictwem Polski (bez konieczności rejestracji VAT w Niemczech).

W ramach unijnej procedury OSS nie mogą być przy tym opodatkowane usługi, których miejsce świadczenia znajduje się w państwie członkowskim, w którym podatnik ma siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Świadczenie usług jest wówczas opodatkowane podatkiem VAT na zasadach ogólnych obowiązujących w tym państwie (zob. art. 57c rozporządzenia 282/2011).

Przykład

Polski podatnik świadczy usługi prawnicze na rzecz czeskich konsumentów. Ponieważ miejsce świadczenia usług prawniczych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami określane jest na podstawie art. 28c ustawy o VAT, świadczenie tych usług nie może być objęte unijną procedurą OSS. Świadczenie tych usług jest opodatkowane podatkiem VAT na zasadach ogólnych w Polsce.

Kto może korzystać z unijnej procedury VAT OSS

Z unijnej procedury VAT OSS korzystać mogą trzy grupy podatników wymienione w art. 130a pkt 2 ustawy o VAT.

Pierwszą grupę podatników uprawnionych do korzystania z unijnej procedury OSS stanowią podatnicy dokonujący wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość (odnośnie do pojęcia wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość zob. tabelę poniżej).

Podatnicy dokonujący takiej sprzedaży mogą korzystać z unijnej procedury OSS bez względu na to, czy posiadają na terytorium Unii Europejskiej siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, czy nie.

Przykład

Polski podatnik dokonuje wewnątrzwspólnotowej sprzedaży na odległość z Polski do konsumentów w Niemczech, Francji oraz Holandii. Podatnik ten może wybrać opodatkowanie tej sprzedaży w ramach unijnej procedury OSS.

Drugą grupę podatników uprawnionych do korzystania z unijnej procedury OSS stanowią podatnicy, którzy poprzez użycie interfejsu elektronicznego ułatwiają dostawę towarów podatnikowi spoza Unii Europejskiej, dokonywanie dostawy towarów na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem (a w konsekwencji są z tego tytułu podatnikami na podstawie art. 7a ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT), jeżeli wysyłka lub transport towarów będących przedmiotem dostawy rozpoczyna się i kończy na terytorium tego samego państwa członkowskiego.

Również w tym przypadku możliwość korzystania z unijnej procedury OSS istnieje bez względu na to, czy podatnik posiada na terytorium Unii Europejskiej siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, czy nie.

Przykład

Polski podatnik ułatwia chińskiemu podatnikowi (tj. podatnikowi posiadającemu siedzibę działalności gospodarczej na terytorium Chin), który nie posiada na terytorium Unii Europejskiej stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, dokonywanie dostaw z Polski do będących konsumentami nabywców z Polski (a więc dostaw towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, o których mowa w art. 7a ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT). Tym samym jest on podatnikiem z tytułu tych dostaw na podstawie art. 7a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT. Podatnik ten może wybrać opodatkowanie tych dostaw w ramach unijnej procedury VAT OSS.

Trzecią grupę podatników uprawnionych do korzystania z unijnej procedury OSS stanowią podatnicy, którzy posiadając siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Unii Europejskiej, ale nie posiadając siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego konsumpcji, świadczą obejmowane tą procedurą usługi (zob. punkt 2. Towary i usługi objęte unijną procedurą OSS) na rzecz osób niebędących podatnikami.

A zatem w tym przypadku z unijnej procedury VAT OSS korzystać mogą tylko podatnicy posiadający na terytorium Unii Europejskiej siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (co wynika z tego, że dla innych podatników przepisy art. 131–134 ustawy o VAT określają odrębną szczególną procedurę, nazywaną nieunijną procedurą OSS).

Przykład

Polski podatnik świadczy usługi remontowe na rzecz konsumentów z różnych państw członkowskich. Podatnik ten może wybrać opodatkowanie tych usług w ramach unijnej procedury OSS.