Sprawdź, czy faktura z błędnym NIP nabywcy skutkuje brakiem prawa do odliczenia

Problem: Spółka z siedzibą w Niemczech, nieposiadająca na terytorium Polski stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, jest zarejestrowana w Polsce do celów VAT i rozlicza w Polsce VAT na ogólnych zasadach. Spółka nabywa na terytorium Polski towary, których sprzedaż dokumentowana jest fakturami z kwotą VAT (jako dostawa krajowa). Na jednej z takich faktur dostawca, zamiast polskiego NIP spółki, przywołał jej numer VAT nadany w Niemczech. Czy pomimo tego spółka może odliczyć kwotę VAT z faktury?

Rozwiązanie: Nieprawidłowy numer identyfikacyjny nabywcy nie wyłącza możliwości odliczenia VAT z otrzymanej przez spółkę faktury zakupowej. Nieprawidłowość tego rodzaju stanowi tzw. błąd mniejszej wagi, który powinien zostać naprawiony fakturą korygującą sprzedawcy lub notą korygującą wystawioną przez spółkę jako nabywcę towarów.

Elementem składowym faktury jest między innymi numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi. W przypadku zagranicznej spółki zarejestrowanej do celów VAT w Polsce, dokonującej zakupów krajowych ujmowanych w polskim rozliczeniu VAT, powinien to być polski NIP (art. 106e ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT).

Prawo do odliczenia podatku naliczonego wynika z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Kwotę podatku naliczonego stanowi w szczególności suma kwot wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów (art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT).

Chociaż ewentualne braki w treści faktury mogą pozbawiać nabywcę prawa do odliczenia podatku wykazanego na tej fakturze, to jednak nie dotyczy to wszystkich błędów i braków. WSA w Łodzi w wyroku z 27 lutego 2008 r. (sygn. akt I SA/Łd 1136/07, orzeczenie prawomocne) wskazał, że (…) „pozbawienie podatnika prawa do odliczenia dotyczyć może jedynie takich wad i braków faktury, które wyłączają identyfikację podmiotów oraz przedmiotu transakcji, jak również ustalenie poprawności określenia podatku od wartości dodanej. (…) Wady faktury muszą być na tyle poważne, aby wykluczały możliwość traktowania tego dokumentu jako fakturę VAT”.

Błędy, które nie dyskwalifikują faktur jako dokumentów stanowiących podstawę do odliczenia podatku, są określane jako „błędy mniejszej wagi”. Jak wyjaśnił dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 11 października 2012 r. (nr IPPP2/443-777/12-2/KOM), „(…) o prawidłowości faktur VAT wystawianych i otrzymywanych przez podatników powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe, a zatem jeżeli w fakturach dokumentujących transakcje występują tzw. wadliwości mniejszej wagi, należy uznać, że nie ma podstawy do kwestionowania faktur VAT wyłącznie z powodu wspomnianych braków mających charakter wadliwości mniejszej wagi (…)”.

Do błędów mniejszej wagi należy kwalifikować między innymi wskazanie na fakturze niewłaściwego numeru VAT (NIP) lub brak takiego numeru (por. wyrok WSA w Gdańsku z 24 lipca 2007 r., sygn. akt I SA/Gd 853/06, orzeczenie prawomocne). Zatem dopuszczalne jest odliczanie kwoty podatku naliczonego na podstawie faktury zawierającej błędny numer nabywcy (jeśli wszystkie pozostałe okoliczności transakcji nie budzą wątpliwości).

Do podobnych sytuacji odnosiły się w przeszłości organy podatkowe. Przykładowo w stanie faktycznym dotyczącym podatnika, dla którego wystawiono faktury, podając w nich jego słowacki, a nie polski numer identyfikacyjny (interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej nr 0114-KDIP1-2.4012.384.2018.1.RD).

Organ podatkowy wyjaśnił: „Pomyłka występująca na fakturach i dotycząca ‒ jak w rozpoznawanej sprawie ‒ informacji wskazanych w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym (numer, za pomocą którego Spółka jest zidentyfikowana na potrzeby podatku na Słowacji) (…) przez samego prawodawcę uznana została za nieznaczny błąd formalny (…) Faktury z takim błędem są obarczone wadą techniczną, która jednak nie wyłącza możliwości prawidłowego określenia nabywcy towaru, a jednocześnie pozostaje bez znaczenia dla wysokości zobowiązania podatkowego.

Nie można zatem stwierdzić, że wystawienie faktury w sposób opisany we wniosku pozbawia Wnioskodawcę prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego z niej wynikającego. (…) Przepis art. 88 ustawy enumeratywnie określa listę przypadków, w których podatnik został pozbawiony prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, jednak nie wymienia opisanej we wniosku nieprawidłowości jako przesłanki negatywnej powodującej utratę prawa do odliczenia podatku naliczonego (oczywiście w sytuacji gdy faktura odzwierciedla prawdziwe zdarzenie gospodarcze)”.

Tożsame stanowisko wynika z interpretacji indywidualnej dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 listopada 2020 r. (nr 0112-KDIL1-1.4012.384.2020.1.AR).

Zatem jakkolwiek faktura otrzymana przez spółkę zawiera jej błędny numer (niemiecki numer VAT zamiast polskiego NIP), to możliwe jest odliczenie (na zasadach ogólnych) kwoty podatku naliczonego wynikającego z tej faktury. Przepisy ustawy o VAT, określając przypadki wyłączenia prawa do odliczenia, nie wymieniają faktur z błędnym numerem nabywcy. Nieprawidłowy numer VAT (NIP) na fakturze stanowi wyłącznie brak formalny, niewpływający na poprawność rozliczeń podatku.

W związku z błędnym wskazaniem numeru spółki na fakturze (niemiecki numer VAT) korekta powinna dotyczyć wyłącznie oznaczenia nabywcy – poprzez wskazanie poprawnego numeru (polski NIP). W tym celu sprzedawca powinien sporządzić fakturę korygującą, lecz wyłącznie w zakresie danych (numeru) nabywcy.

Za niepoprawne należy uznać w tej sytuacji, stosowane czasem ze względów praktycznych, „anulowanie” transakcji poprzez sporządzanie „całkowitej korekty” poprzedniej faktury i wystawienia nowej z poprawnym numerem nabywcy. Nie zachodzą bowiem żadne okoliczności uzasadniające taką korektę. Strony transakcji nie poczyniły ustaleń uzasadniających korektę sprzedaży „do zera”. W szczególności nie zawierano porozumienia co do zwrotu towaru lub anulowania transakcji. Towary dostarczone zostały zgodnie z pierwotną fakturą i nie były zwracane do dostawcy. Nie była także zwracana cena sprzedaży tych towarów.

Korygowanie rozliczeń w drodze faktury korygującej „anulującej” pierwotną sprzedaż byłoby w tej sytuacji nieprawidłowe, jako nieodzwierciedlające rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych. Zwracają na to uwagę organy podatkowe.

W interpretacji indywidualnej dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 5 stycznia 2017 r. (nr 1462-IPPP3.4512.744.2016.1.ISK) stwierdzono: „(…) nieprawidłowe jest natomiast postępowanie Spółki, zgodnie z którym wystawiona faktura dokumentująca zdarzenie gospodarcze, która jest zwracana do Spółki i oryginał której jest w posiadaniu Spółki, zostaje całkowicie wycofana z obrotu i skorygowana do zera, a w jej miejsce zostaje wystawiona nowa faktura z danymi wskazanymi we wniosku klienta. (…) Taki sposób działania (zmiany błędnych danych nabywcy) nadal nie będzie odzwierciedlał prawdziwego przebiegu zdarzenia gospodarczego. (…) Co więcej, faktury czy też faktury korygujące mają dotyczyć zdarzeń, które faktycznie mają miejsce, niedopuszczalne jest natomiast dokumentowanie fakturami czy też fakturami korygującymi wirtualnych zwrotów, które to zwroty towarów faktycznie nie następują”.

Alternatywnym sposobem postępowania jest w tej sytuacji sporządzenie przez spółkę (nabywcę) noty korygującej. Przepisy zawarte w art. 106k ustawy o VAT, regulujące notę korygującą, nie wymieniają numeru identyfikującego nabywcy w katalogu danych faktury, które nie mogą być korygowane notą korygującą. Zatem spółka z własnej inicjatywy, nie czekając na sporządzenie korekty przez sprzedającego, może (powinna) wystawić notę korygującą, w której wskaże swój niemiecki numer VAT jako informację korygowaną oraz NIP spółki jako treść prawidłową.

Dopuszczalność posłużenia się notą korygującą w celu korekty numeru nabywcy na fakturze potwierdzają organy podatkowe. W powołanej już interpretacji indywidualnej dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 sierpnia 2018 r. (nr 0114-KDIP1-2.4012.384.2018.1.RD) organ podatkowy wskazał: „Pomyłka występująca na fakturach i dotycząca ‒ jak w rozpoznawanej sprawie ‒ informacji wskazanych w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym (numer za pomocą którego Spółka jest zidentyfikowana na potrzeby podatku na Słowacji), może być skorygowana notą korygującą, zgodnie z przepisem art. 106k ust. 1 ustawy (…)”.