Kto może otrzymywać świadczenia z ZFŚS

Pracodawca nie ma pełnej swobody w określaniu, kto może otrzymywać świadczenia z ZFŚS.  Nie może on bowiem ograniczać praw osób, którym pomoc socjalna ze środków ZFŚS przysługuje na podstawie ustawy.

Do korzystania z ZFŚS uprawnieni są przede wszystkim pracownicy i ich rodziny. Prawo do korzystania ze świadczeń mają również byli pracownicy – emeryci i renciści oraz ich rodziny.

Pracodawca może jednak rozszerzyć ten katalog i wskazać, kto może otrzymywać świadczenia z ZFŚS, mimo niewskazania w ustawie.

Co ważne, w ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym Funduszu świadczeń socjalnych, nie określono, kogo zaliczać do członków rodziny pracownika. Pracodawcy zwykle uwzględniają osoby uprawnione do renty rodzinnej po pracowniku. Są to osoby wymienione w art. 67–71 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zatem kto może otrzymywać świadczenia z ZFŚS? Pomoc socjalna może być udzielania osobom związanym z pracodawcą, z którymi nie została jednak zawarta umowa o pracę. Przykładowo:

• pracownicy tymczasowi,
• osoby wykonujące pracę na rzecz pracodawcy na podstawie umów cywilnoprawnych; w szczególności umów o dzieło, umowy zlecenia, świadczenie usług,
• osoby odbywające praktyki zawodowe, studenckie, doktoranckie, absolwenckie,
• bezrobotni skierowani do pracodawcy na staż przez urzędy pracy na podstawie art. 53 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Nie ma również przeszkód, aby w regulaminie ZFŚS uwzględniono osoby, niebędące członkami rodziny (byłych) pracowników i nieświadczące pracy na jego rzecz. Do takich osób mogą zaliczać się na przykład osoby:

• prowadzące wspólne gospodarstwo domowe z (byłymi) pracownikami,
• osoby opiekujące się żyjącymi samotnie (byłymi) pracownikami pracodawcy,
• zobowiązane wobec (byłego) pracownika z tytułu umowy dożywocia (art. 908 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny)

Katalog osób uprawnionych do otrzymywania świadczeń z ZFŚS określa regulamin zakładowy. W tym regulaminie pracodawca określa zasady:

• i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z ZFŚS oraz
• przeznaczania środków na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej.

Właśnie w tym dokumencie należy wymienić osoby, niewskazane w ustawie, którym będzie przysługiwała pomoc socjalna.

Regulamin ZFŚS wprowadza się w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi w trybie art. 27 ust. 1 albo art. 30 ust. 6 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych.

Oczywiście, nie u każdego pracodawcy działa zakładowa organizacja związkowa. W takiej sytuacji regulamin ZFŚS należy uzgodnić z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania interesów pracowników.