Wynagrodzenie osoby współpracującej w jednoosobowej działalności gospodarczej – jak policzyć

Jeśli z przedsiębiorcą przy prowadzeniu działalności gospodarczej współpracuje w ramach umowy o pracę jego syn pozostający z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, wówczas:

• ubezpieczenie chorobowe jest dla niego dobrowolne,
• wszystkie składki ZUS za niego (w tym składkę zdrowotną) finansuje ze środków własnych przedsiębiorca,
• podstawę wymiaru składek społecznych oraz składek na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy oraz FGŚP należnych z tytułu współpracy stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy (podmioty zatrudniające nie muszą opłacać składek na FP, FS i FGŚP m.in. za osoby, które osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn) - w 2023 r. wysokość tej podstawy wynosi 4.161 zł;
• od lipca 2022 r. podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", a zatem w okresie od stycznia do grudnia 2023 r. podstawę wymiaru składki zdrowotnej osób współpracujących z przedsiębiorcami stanowi kwota 5.224,46 zł (75% z 6.965,94 zł), a składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 470,20 zł (9% z 5.224,46 zł);
• z wynagrodzenia należnego za pracę potrąca się zaliczkę podatkową obliczoną od podstawy opodatkowania ustalonej z uwzględnieniem zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu (250 zł lub 300 zł) oraz odpowiednia kwota zmniejszająca podatek, o ile pracownik złożył oświadczenie w tej sprawie (przy obliczeniach nie bierze się pod uwagę składek społecznych, gdyż te w całości finansuje przedsiębiorca).

W sytuacji przedstawionej w pytaniu osoba współpracująca jest objęta „pełnym ZUS” z racji prowadzonej dodatkowo działalności gospodarczej (z racji bycia wspólnikiem spółki cywilnej). Mamy tu zatem do czynienia ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń, wskutek czego na okoliczność współpracy syna z ojcem obowiązkowa jest tylko składka zdrowotna.

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za wspomniane koszty wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki. Kosztem uzyskania przychodów jest jednak wynagrodzenie małżonka podatnika i małoletnich dzieci podatnika, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki, należne z tytułów określonych w art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, 8 i 9 przytoczonej ustawy (tj. m.in. z umowy o pracę, umowy zlecenia) lub z tytułu odbywania praktyk absolwenckich.

W świetle powyższego, w sytuacji, gdy przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zatrudnia na umowę o pracę swoje dzieci, to wypłacane im wynagrodzenie z tego tytułu (i należne z tego tytułu składki ZUS finansowane przez zakład pracy) stanowią koszt uzyskania przychodów w jego firmie.

Miejmy na uwadze, że:

• należności ze stosunku pracy oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem, że zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony. W przypadku uchybienia temu terminowi, wynagrodzenia są kosztem w dacie wypłaty (postawienia do dyspozycji) – o powyższym przesądza art. 22 ust. 6ba oraz art. 23 ust. 1 pkt 55 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;
• składki ZUS finansowane przez płatnika z tytułu należności ze stosunku pracy, stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który należności te są należne, pod warunkiem, że składki zostaną opłacone w terminie wynikającym z odrębnych przepisów. W przypadku uchybienia temu terminowi, są kosztem uzyskania w dacie ich zapłaty (art. 23 ust. 1 pkt 55a i ust. 3d oraz art. 22 ust. 6bb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Mimo, że dla celów składkowych syn przedsiębiorcy posiada status osoby współpracującej, to do celów podatkowych traktowany powinien być jak pracownik. W konsekwencji, z wynagrodzenia należnego za pracę w danym miesiącu, potrącić należy zaliczkę podatkową skalkulowaną od podstawy opodatkowania ustalonej z uwzględnieniem zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu (250 zł lub 300 zł) oraz 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, o ile pracownik złożył PIT-2 (przy obliczeniach nie bierze się pod uwagę składek społecznych, gdyż te w całości finansuje przedsiębiorca).

Aby skalkulować pensję określoną w stałej stawce przysługującej za przepracowaną część miesiąca, gdy pracownik (także ten posiadający status osoby współpracującej) w tym miesiącu był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż niezdolność do pracy spowodowana chorobą, i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do zapłaty, należy:

• podzielić miesięczną stawkę wynagrodzenia przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu, a następnie

• otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z tych przyczyn, a następnie

• tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odjąć od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc

Tak stanowi § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.

Powyższy przepis stosować także w przypadku rozpoczęcia lub ustania stosunku pracy w trakcie miesiąca.