Co decyduje o postępie – poznaj 5 kluczowych czynników

Rozwój stanowi cel sam w sobie. Co więcej nikomu nie trzeba tłumaczyć, co kryje się pod tym terminem. Podświadomie rozumiemy, że każdy, kto za swój cel obiera rozwój chce osiągać coraz lepsze wyniki w konkretnym działaniu. Sportowiec będzie podejmował kolejne treningi, by rozwijać swoje umiejętności techniczne, taktyczne, swoją tężyznę fizyczną, czego efektem będą nowe rekordy. Polityk będzie rozwijał umiejętności oratorskie, by skuteczniej przekazywać swoje pomysły, idee. Wreszcie menadżer będzie rozwijał swoje umiejętności zarządcze, aby skuteczniej przewodzić swojemu zespołowi i wyciągać z niego to, co najlepsze w każdym jego członku.

Pierwszym z czynników warunkujących rozwój jest przepływ informacji. Każda osoba bez względu na to, czym się zajmuje potrzebuje dostępu do informacji. Informacje bowiem są podstawą do sprawnego działania. Nawet w tym momencie czytając ten artykuł poszukujesz informacji, które pozwolą na sprawniejsze wykonywanie działań.

Mówiąc o przepływie informacji nasza uwaga kieruje się na zagadnienie komunikacji. Stanowi ona podstawę sprawnego funkcjonowania. Nie chodzi tu o komunikację międzyludzką (patrz kontakty międzyludzkie), a raczej o komunikację w szerszym znaczeniu. Będziemy tu mówić o informacjach, które docierają do nas np. za pośrednictwem mediów, gazet, Internetu.

Docierających do nas wiadomości jest tak dużo, że nie jesteśmy w stanie skutecznie ich przyswoić, a następnie korzystać z nich. Samo otrzymanie informacji nie jest dla nas aż tak istotne. Kluczowe jest to, w jaki sposób wykorzystamy zdobytą wiedzę. Teoretyczna wiedza z zakresu konstrukcji maszyn pozwala doskonale przygotować się do stworzenia niezawodnego urządzenia. Jednak dopiero przełożenie wiedzy na praktykę, wyjście z biblioteki, gdzie korzystamy z książek, udanie się do warsztatu i podjęcie prób stworzenia maszyny jest przejawem potwierdzającym zdobycie, zrozumienie i wykorzystanie wiedzy.

Przepływ informacji pozwala nam także na dostosowanie się do panujących warunków. Jej ograniczenie jest największą przeszkodą w sprawnym funkcjonowaniu, a tym samym barierą, która może zakłócić rozwój. Brak informacji lub niepełny jej zakres powoduje powstanie obszaru niepewności, który skutecznie może zahamować działanie. Na początku pandemii, gdy wprowadzano kolejne obostrzenia wiele osób śledziło z uwagą wystąpienia ministra zdrowia, w których prezentował on kolejne zakazy. Wypełniała się luka informacyjna, która pozwalała podjąć kolejne kroki umożliwiające sprawne funkcjonowanie.

Sprawny przepływ informacji wymaga stworzenia pewnego systemu pozyskiwania, analizy i wykorzystywania napływających informacji. W skutecznie działającym przedsiębiorstwie powinny zostać stworzone warunki do swobodnego przepływu informacji pomiędzy pracownikami. Warto także pomyśleć o stworzeniu jednostki, która będzie odpowiadała za zbieranie informacji i przekazywanie ich do kolejnych osób. Dotyczy to zarówno komunikatów, które docierają do przedsiębiorstwa jak  tych, które z niego wychodzą. W ten sposób można, stosunkowo niewielkim kosztem zapewnić spójność komunikacji i przepływu informacji.

Człowiek działając indywidualnie może skutecznie rozwijać się. Rozwój w takim modelu nie będzie jednak najlepszą z możliwych opcji. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będzie sytuacja, w której na drodze rozwoju pojawią się inne osoby. Czerpana od nich wiedza, korzystanie z ich doświadczenia i umiejętności pozwoli szybciej osiągnąć zakładane cele. Te czynniki były także podstawą ewolucji, w której wzajemna pomoc sobie, współpraca, ale także współdzielenie np. pokarmu umożliwiało nie tylko przetrwanie, ale także tworzenie większych społeczności.

Patrząc w kontekście rozwoju kontakty międzyludzkie przybierają niepodważalne znaczenie. Gdyby nie inni ludzie nie znaleźlibyśmy się w tym miejscu, w którym obecnie jesteśmy. Gdybyśmy nie wchodzili w interakcje z innymi nie byłoby nam potrzebne pismo czy mowa. Dopiero rozbudowująca się sieć kontaktów międzyludzkich wymusiła nijako konieczność wymiany doświadczeń, umiejętności i wiedzy.

Mówiąc o kontaktach międzyludzkich nie możemy zapominać o całym obszarze związanym z kompetencjami (w tym także tymi kluczowymi dla rozwoju konkretnego przedsiębiorstwa czy osoby). Zawsze są one związane z kontaktem z innymi. Przepływ informacji, wiedzy, doświadczenia zawsze bowiem przebiega od jednej osoby do drugiej (lub osoby do grupy osób). Wkraczamy więc w obszar kontaktów międzyludzkich.

Rozwój Internetu sprawił, że kontakty międzyludzkie w pewnym sensie pozbawione zostały czynnika ludzkiego. Nie musimy się już spotkać z człowiekiem twarzą w twarz, co więcej nie musimy z nim prowadzić bezpośredniej rozmowy w czasie rzeczywistym, aby przekazać mu kluczowe informacje, nawiązać z nim kontakt. Wystarczy napisać email, by rozwiązać dowolny problem, uzyskać dowolną wiedzę.

Patrząc przez pryzmat rozwoju osoby i instytucji śmiało można powiedzieć, że kontakty międzyludzkie stanowią podstawę do pojawienia się i trwałej obecności praktycznie wszystkich kompetencji, jakie pojawiają się w przedsiębiorstwie. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o rozwój umiejętności miękkich, które pozwalają na podnoszenie poziomu komunikacji międzyludzkiej na wyższy poziom.

Mówiąc o zadaniach pasożytniczych wkraczamy w obszar zarządzania czasem i lokowania jego w różnych działaniach. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się, że jest to problem dotyczący wyłącznie jednostek, to jednak znajduje on także swoje instytucjonalne odzwierciedlenie.

Mówiąc o zadaniach pasożytniczych mam na myśli takie aktywności, których wykonanie wymaga zdecydowanie większego nakładu sił, środków, czasu niż jest to konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu. Dla lepszego zrozumienia warto posłużyć się przykładem. Niech będzie nim chodzenie do pracy. Udając się do pracy możemy wybrać jedną z 3 możliwości: spacer, rower lub samochód. Porównując spacer i samochód działaniem pasożytniczym będzie spacer. Wymaga od nas większej ilości czasu, naraża nas na niekorzystne warunki atmosferyczne jednym słowem jest gorszą opcją od jazdy samochodem. Wymaga od nas bowiem większego wysiłku i nakładu czasu.

Eliminacja zadań pasożytniczych wbrew pozorom nie jest wcale zjawiskiem marginalnym. Wręcz przeciwnie. Jest kluczowym obszarem działania wielu firm i ludzi. Jej głównym przejawem jest bowiem ciągły postęp techniczny. Pracę, którą kilkadziesiąt lat temu wykonywał cały zespół pracowników obecnie wykonuje jedna maszyna.

W przypadku zadań mechanicznych eliminacja działań pasożytniczych może być rozpatrywana w kategoriach pozytywnej zmiany. Czynnik ludzki będący głównym elementem postępu może bowiem zostać przesunięty w miejsce, w którym maszyny nie mogą być wykorzystywane np. do opracowywania nowych koncepcji (choć to też powoli ulega zmianie).

Ciągłe eliminowanie działań pasożytniczych w połączeniu z permanentnym rozwojem technologii doprowadza nas do paradoksalnej sytuacji, w której ludzie nie będą musieli robić nic, ponieważ cały proces produkcji dowolnego produktu będzie w pełni zautomatyzowany. Człowiek będzie potrzebny wyłącznie do konsumpcji. Taka wizja jest obecnie niewyobrażalna, ale komputery jeszcze 200 lat temu też były poza obszarem wyobrażenia ówczesnych ludzi.

Standaryzacja jest kolejnym czynnikiem decydującym o rozwoju. Obecnie dotyczy ona praktycznie każdego obszaru naszego życia. Począwszy od zwykłej zapałki, na produkcji rakiet kończąc. Wszystko podlega pewnym normom, zasadom, regułom tworzenia.

Z jednej strony może wydawać się to trochę niepokojące. Niewiele bowiem możemy zrobić, aby nie podlegać jakiejkolwiek standaryzacji. Z drugiej jednak strony świadczy ona o wysokiej jakości produktów i procesów. Znajdujemy się więc w punkcie, w którym musimy rozważyć pytanie natury filozoficznej: czy tak wiele standardów jest nam potrzebnych?

Wydaje się, że tak szeroko występująca standaryzacja nie powinna być czynnikiem rozwoju. Wręcz przeciwnie powinna go hamować. Wpisywanie się w ustalone odgórnie normy i zasady wymaga bowiem wysiłku i czasu, który niezbędny jest choćby do ich poznania.

Z drugiej strony określone standardy wyznaczają nasz poziom życia i decydują np. o jego bezpieczeństwie. Gdyby nie istniały standardy dotyczące bezpieczeństwa pojazdów producenci aut nie zawsze montowaliby poduszki powietrzne. Jest to dowód na to, że określone standardy decydują o postępie.

Ostatnim z wymienianych czynników decydujących o postępie jest indywidualne uznanie określane także mianem egzystencjalizmu. Jest to trudny do wyjaśnienia obszar, ponieważ zahacza o tematy związane z filozofią i jest niejako zagadnieniem z pogranicza motywacji, filozofii, rozwoju duchowego.

Niepodważalną regułą jest ta mówiąca, że ludzie dążą do uzyskania uznania w oczach innych. Tym samym podejmują działania mające na celu zaspokojenie tej potrzeby. Bardzo szybko dostrzegają, że jedną z możliwych dróg jest ciągły rozwój, poszerzanie sowich kompetencji. W tym kontekście występowanie tej cechy jest bazą do wzrostu pracownika, który to wzrost jednocześnie może zostać wykorzystany do rozwoju organizacji.

Kluczowe z punktu widzenia menadżera będzie nie tylko dostrzeżenie wśród swoich podwładnych osób, które poszukują tego uznania, ale także takie pokierowanie kompetencjami całego zespołu, aby zaspokajając tę potrzebę rozwijać całą organizację. Może to zostać osiągnięte poprzez system szkoleń odpowiadający potrzebom firmy. W ten sposób pracownik może odnaleźć sens dla swojego istnienia w strukturach przedsiębiorstwa, a przedsiębiorstwo korzystać z jego potencjału.  

Wymienione powyżej czynniki prezentują całą paletę umiejętności i kompetencji, które są niezbędne do pełnego rozwoju. Rozwoju rozumianego zarówno z perspektywy jednostkowej (pracownika) jak i instytucjonalnej (przedsiębiorstwa). Kluczowe w zrozumieniu ich wpływu na postęp jest to, że nie będą one występowały na równych poziomach, a ich występowanie nigdy nie będzie miało charakteru stałego. Wręcz przeciwnie, na przestrzeni czasu będzie ulegało ciągłym zmianom, które z jednej strony będą świadczyły o postępie w obrębie pojedynczego czynnika, a z drugiej będą dowodem na rozwój całej organizacji.