Zatrudnienie wspólnika jako prokurenta w spółce komandytowej – na jakiej podstawie

• Czy jest możliwe zatrudnienie wspólnika jako prokurenta w spółce komandytowej na podstawie umowy o pracę?

Przeczytaj też: 

• Wynagrodzenie prokurenta powołanego na podstawie uchwały – czy należy odprowadzić składkę zdrowotną i podatek
• Są zmiany w opisie kodu tytułu ubezpieczenia osób powołanych do pełnienia funkcji 
• Pełnienie funkcji na podstawie powołania a ubezpieczenie zdrowotne – stanowisko Ministerstwa Zdrowia

Odpowiedź: Zatrudnienie wspólnika jako prokurenta w spółce komandytowej na podstawie umowy o pracę może dotyczyć zasadniczo jedynie wspólnika niemającego prawa prowadzenia spraw spółki – czyli w praktyce tylko komandytariusza i to pod warunkiem, że umowa spółki nie nadaje mu większych praw niż Kodeks spółek handlowych.

Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. W przypadku spółki komandytowej, główne zasady prowadzenia spraw i interesów spółki określają przepisy o spółce jawnej, zgodnie z którymi  każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, a każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Wyjątkiem są z kolei komandytariusze, którzy nie mają prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej, ale w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda komandytariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Spółka komandytowa jako spółka osobowa i jednostka organizacyjna może zatem zawierać umowy, w tym także umowy o pracę, należy zatem uznać, że dopuszczalne jest zatrudnienie wspólnika na podstawie umowy o pracę, także jako prokurenta, ale w tym wypadku, dla ważności umowy, wymagana jest zgoda wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki (czyli przynajmniej komplementariuszy).

Jednakże należy zauważyć, że prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Tymczasem w przypadku komplementariusza, z mocy przepisów KSH ma on prawo do prowadzenia wszelkich spraw spółki, a więc także czynności prokurenta. To samo może dotyczyć komandytariusza, jeżeli umowa spółki pozwala na prowadzenie jej interesów przez tegoż wspólnika. To oznacza, że zatrudnienie wspólnika-prokurenta na podstawie umowy o pracę w tych warunkach, a nawet udzielenie prokury wspólnikowi mającemu prawo prowadzenia spraw spółki budzi zasadnicze wątpliwości. Jeżeli taka umowa zostałaby zawarta tylko na te czynności, wówczas może ona być potraktowana jako umowa nieważna, jako czynność prawna pozorna – wskazał na to w uzasadnieniu wyroku  z 28.01.2016 r. (III AUa 1422/15, LEX nr 2023669) Sąd Apelacyjny w Gdańsku. Te same wątpliwości można odnieść do zawarcia umowy zlecenia, gdyż treścią tej umowy jest wykonywanie czynności prawnych na rzecz zleceniodawcy, a dokładnie takie same prawa wynikają dla wspólnika spółki osobowej z przepisów KSH.

Jeżeli zaś chodzi o wspólnika niemającego prawa prowadzenia spraw spółki  (w przypadku sp. k. dotyczy to komandytariusza bez tych uprawnień, gdy umowa nie ustala ich inaczej), dopuszczalne wydaje się zarówno powierzenie mu funkcji prokurenta, jak i zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, gdyż w takim wypadku ma on jedynie prawo do zysków – co do zasady proporcjonalnie do wniesionego wkładu, oraz do wglądu w bieżące sprawy spółki, a także prawo wyrażania zgody na czynności prawne dla spraw przekraczających zakres czynności zwykłych spółki. Wówczas zatrudnienie komandytariusza byłoby dopuszczalne. Jeżeli zawarta zostałaby umowa o pracę wówczas musi on być zgłoszony do wszystkich ubezpieczeń społecznych jako pracownik, obligatoryjnie.