Zapłata częściowo gotówką i częściowo przelewem – jakie skutki podatkowe dla przedsiębiorcy

Odpowiedź: Przyjęcie części ceny sprzedaży lub innego rodzaju wynagrodzenia w formie gotówki przez sprzedawcę, nie skutkuje u niego żadnymi negatywnymi konsekwencjami na gruncie ustaw podatkowych. Od strony nabywcy, brak dokonania płatności za pośrednictwem przelewu bankowego i dodatkowo na rachunek sprzedawcy nieznajdujący się na białej liście, w sytuacji, gdy przepisy odrębne wprowadziły taki obowiązek (tj. jeśli jednorazowa wartość transakcji przekroczyła kwotę 15.000 zł), powoduje powstanie u nabywcy towaru lub usługi odpowiedzialności solidarnej ze sprzedawcą za niezapłacony VAT oraz skutkuje brakiem możliwości zaliczenia przez niego do kosztów podatkowych kwoty przekazanej w gotówce, tj. w wysokości 10.000 zł.

Zakładam, że przedmiotem sprzedaży nie są świadczenia zamieszczone w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, obligujące do stosowania mechanizmu podzielonej płatności. Nie zostało to bowiem wskazane w treści pytania.

W myśl art. 117ba § 1 i 3 Ordynacji podatkowej, podatnik na rzecz którego dokonano dostawy towarów lub świadczenia usług, odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem wraz z dostawcą towarów lub usługodawcą zarejestrowanym na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny za jego zaległości podatkowe w części podatku od towarów i usług proporcjonalnie przypadającej na tę dostawę towarów lub to świadczenie usług - jeżeli zapłata należności za dostawę towarów lub świadczenie usług, potwierdzone fakturą, została  dokonana na rachunek sprzedawcy, inny niż figurujący na tzw. białej liście.

Odpowiedzialność solidarna nabywcy za podatek VAT sprzedawcy dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy z odrębnych przepisów wynika konieczność uiszczenia należności za pośrednictwem rachunku płatniczego.

Powinność zapłaty przelewem bankowym względem transakcji zawartej między przedsiębiorcami, wprowadza art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców. Z jego treści wynika, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

W sytuacji opisanej w pytaniu sprzedający i kupujący dokonali transakcji na kwotę 19.000 zł. (w więc powyżej kwoty 15.000 zł.). Obie strony umowy są przedsiębiorcami. To oznacza, że zapłata nabywcy za świadczenie powinna odbyć się na rachunek sprzedawcy zamieszczony na białej liście. Kupujący, który nie dokonał płatności we wskazany sposób, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie wraz ze sprzedawcą za niezapłacony przez niego podatek VAT do urzędu skarbowego.

Przyjęciem płatności za zrealizowanie świadczenia gotówką, w kwocie 10.000 zł oraz przelewem w kwocie 9.000 zł nie powinno mieć żadnego znaczenia z punktu widzenia sprzedawcy na gruncie VAT.

Dotkliwsze konsekwencje podatkowe przy zapłacie części ceny sprzedaży lub innego rodzaju wynagrodzenia spotkają nabywcę towaru lub usługi na gruncie podatku dochodowego.

Na podstawie Z art. 22p ust. 1 pkt 1 ustawy PIT oraz art. 15d ust. 1 pkt 1 ustawy CIT podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów wydatku w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy prawo przedsiębiorców (tj. dotycząca jednorazowej transakcji przekraczającej 15.000 zł), została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Bez znaczenia prawnego na gruncie podatku dochodowego PIT lub CIT, dla sprzedawcy pozostaje okoliczność przyjęcia przez niego części ceny sprzedaży formie gotówki, wysokości 10.000 zł.