Poznaj najważniejsze zmiany w VAT obowiązujące od 1 stycznia 2017 roku

Zmiana regulacji

Szczegóły zmiany

1. 1.     Rozszerzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia.

Mechanizm odwrotnego obciążenia zostanie rozszerzony na niektóre towary (m.in. procesory oraz srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu lub w postaci proszku). Jednocześnie w przypadku transakcji dotyczących procesorów przewiduje się ustanowienie limitu kwotowego w wysokości 20.000 zł po przekroczeniu, którego transakcje te objęte będą zakresem mechanizmu odwróconego obciążenia. Jest to rozwiązanie analogiczne do już funkcjonującego w odniesieniu do niektórych transakcji dotyczących towarów z kategorii elektroniki, objętych taką metodą rozliczania podatku VAT (komputery przenośne, telefony komórkowe, konsole do gier).

1. 2.     Objęcie mechanizmem odwrotnego obciążenia niektórych transakcji mających za przedmiot świadczenie usług budowlanych.

W przypadku wspomnianych usług mechanizm odwróconego obciążenia dotyczyłby jednak tylko przypadku, gdy usługodawca będzie świadczył te usługi jako podwykonawca. Powodem, dla którego rozwiązanie takie jest wprowadzane do przepisów ustawy o VAT, są nieprawidłowości zaobserwowane na tym rynku, w szczególności problem oszustw w zakresie podatku VAT (w tym również przy użyciu faktur, które nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji).

1. 3.     Likwidacja zwolnienia z VAT dla usług stanowiących element zwolnionej od podatku usługi ubezpieczeniowej.

W szczególności ze zwolnienia z VAT nie będą korzystały usługi likwidacji szkód oraz usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego. Trzeba pamiętać, że usługa likwidacji szkód obejmuje m.in. usługi call center obsługi likwidacji szkód, ustalanie przyczyn i okoliczności powstania szkód, szacowanie wysokości szkód (dokonanie wyceny, przygotowanie dokumentacji fotograficznej), przygotowanie kompletnej dokumentacji niezbędnej do rozpatrzenia zgłoszonego roszczenia, podejmowanie decyzji merytorycznych w sprawach szkodowych, zorganizowanie pomocy w miejscu zdarzenia, naprawa uszkodzonych rzeczy, wynajem samochodu zastępczego, holowanie uszkodzonego pojazdu, rezerwacja miejsca w hotelu, lustracja miejsca zdarzenia, udzielanie poszkodowanym informacji o warunkach ubezpieczenia i wszelkie inne czynności natury technicznej.

1. 4.     Uzależnienie terminu odliczenia VAT naliczonego w przypadku importu usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz krajowego odwrotnego obciążenia od uwzględnienia przez podatnika kwoty podatku należnego w deklaracji VAT.

Zgodnie z nowymi przepisami, podatnik powinien uwzględnić VAT naliczony wynikający z tych czynności w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy. Nie może to nastąpić nie później niż w terminie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli nastąpi to w późniejszym terminie podatnik będzie mógł uwzględnić VAT naliczony w związku z tą transakcją w deklaracji składanej „na bieżąco”.

1. 5.     Zmiany w zakresie przedłużania terminu zwrotu VAT.

Naczelnik urzędu skarbowego będzie przedłużał podatnikowi termin 60-dniowy, 180-dniowy i 25-dniowy zwrotu różnicy podatku na okres do 3 miesięcy, w przypadku zgłoszenia takiego żądania wraz z uzasadnieniem przez Komendanta Głównego Policji, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Prokuratora Generalnego w związku z prowadzonym przez te organy postępowaniem. Jeżeli przeprowadzone przez organ czynności wykażą zasadność zwrotu, podatnikowi przysługiwać będą odsetki w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty.  Przedłużenie terminu zwrotu VAT będzie skuteczne do czasu zakończenia weryfikacji bez względu na formę w jakiej będzie prowadzone (czynności sprawdzające, kontrola podatkowa, postępowanie podatkowe).

1. 6.     Rozszerzenie zakresu weryfikacji w przypadku sprawdzania zasadności zwrotu VAT.

Z uwagi na charakter i specyfikę VAT sprawdzenie zasadności zwrotu nie ogranicza się tylko do sprawdzenia (w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej czy postępowania podatkowego) złożonego przez podatnika rozliczenia. Aby stwierdzić zasadność zwrotu często należy prześledzić cały łańcuch obrotu, a więc zweryfikować rozliczenia innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami będącymi przedmiotem tego obrotu, sprawdzić inne dokumenty świadczące o faktycznym dokonaniu transakcji itp. Dlatego też wprowadzono  zapis umożliwiający organom podatkowym na prowadzenie czynności sprawdzających w odniesieniu do wszystkich podmiotów uczestniczących pośrednio lub bezpośrednio w dostawie towarów lub świadczeniu usługi – dostawcy i nabywcy w całym łańcuchu obrotu.

1. 7.     Ograniczenie możliwości korzystania ze zwrotu VAT w 25-dniowym terminie.

Między innymi łączna kwota należności z tzw. faktur gotówkowych nie może przekroczyć 15.000 zł, kwota podatku z przeniesienia z poprzedniej deklaracji nie może przekroczyć 3.000 zł, brak w poprzednich 2 latach zaległości w podatkach przekraczających 20.000 zł.

1. 8.     Wprowadzenie specjalnych zasad liczenia struktury dla jednostek samorządu terytorialnego.

Do końca roku, w którym samorząd rozpoczął wspólne rozliczanie z podległymi mu jednostkami (centralizacja) i w roku następnym (nie dłużej jednak niż do końca roku 2017) przyjmuje się dla celów proporcjonalnego odliczenia proporcję wyliczoną odrębnie dla każdej jednostki organizacyjnej. Dlatego niezbędne jest wprowadzenie odpowiednich zmian w art. 90 ustawy o VAT, umożliwiających stosowanie po roku 2017 reguły, że w przypadku jednostki samorządu terytorialnego proporcję, o której mowa w art. 90 ust. 2, ustala się odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego.

1. 9.     Uzależnienie rejestracji jako podatnika VAT od złożenia tzw. kaucji rejestracyjnej.

Kaucja rejestracyjna, w zależności od spełnienia określonych ustawowych przesłanek, ma być obligatoryjna lub fakultatywna. Kaucja obowiązkowa będzie dotyczyła między innymi przypadku, gdy składający zgłoszenie rejestracyjne ma lub miał w ciągu ostatnich dwóch lat zaległości w podatkach w wysokości przekraczającej 20.000 zł lub osoba zaangażowana w działalność składającego zgłoszenie została prawomocnie skazana za przestępstwo skarbowe. W niektórych przypadkach ewentualny obowiązek uiszczenia tzw. kaucji rejestracyjnej będzie zależał od decyzji naczelnika urzędu skarbowego. Kaucja fakultatywna będzie dotyczyła np.: rejestracji podatnika korzystającego z wirtualnego biura. Wysokość kaucji rejestracyjnej będzie określana przez naczelnika urzędu skarbowego ima ona wynosić od 20.000 zł do 200.000 zł.

10. Brak rejestracji i wykreślenie z rejestru firmy nieistniejącej.

Fiskus nie dokona rejestracji firmy jako podatnika VAT, jeżeli podmiot ten nie istnieje i nie ma możliwości skontaktowania się z nim lub jego pełnomocnikiem. Rejestracja nie będzie możliwa również wtedy, gdy pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego. Na podstawie podobnych przesłanek fiskus będzie wykreślał firmy z rejestru podatników VAT. O tym fakcie nie będzie musiał informować zainteresowanego.

11. Solidarna odpowiedzialność pełnomocnika.

Wprowadzenie solidarnej odpowiedzialności pełnomocnika za zaległości podatkowe podatnika powstałe w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania jako podatnika VAT czynnego, jeżeli zgłoszenie rejestracyjne zostało złożone przez pełnomocnika. Pełnomocnik dokonujący rejestracji podatnika będzie więc odpowiadał za zaległość podatkową tego podatnika, o ile powstanie zaległości podatkowej w tym okresie wiązało się z uczestnictwem tego podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. W pozostałym zakresie znajdą odpowiednie zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, w szczególności procedury postępowania przy orzekaniu odpowiedzialności osób trzecich.

12. Wprowadzenie automatycznego wykreślenie z rejestru jako podatnika VAT.

Będzie to dotyczyło m.in. zawieszenia działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, niezłożenia deklaracji przez 6 kolejnych miesięcy, wystawianie faktur lub faktur korygujących nie dokumentujących rzeczywistych czynności, dokonywanie transakcji z nieuczciwymi kontrahentami. Ma to dotyczyć sytuacji, gdy podatnik wiedział lub miał podstawę aby przypuszczać, że nabywcy biorący udział bezpośrednio lub pośrednio udział w dostawie tego towaru lub usługi działają w celu odniesienia korzyści majątkowej w wyniku nierzetelnego rozliczania podatku; składania przez 6 miesięcy deklaracji bez wykazywania sprzedaży oraz zakupów z kwotami podatku do odliczenia.

13. Automatyczne przekwalifikowanie podatnika VAT czynnego na podatnika zwolnionego z VAT.

Przekwalifikowanie będzie miało miejsce wówczas, jeżeli w deklaracjach składanych za 6 kolejnych miesięcy podatnik wykazuje tylko sprzedaż zwolnioną. Nowa regulacja nie będzie miała jednak zastosowania, jeżeli podatnik złoży wyjaśnienia, iż okoliczność ta nie wynika z zaprzestania sprzedaży opodatkowanej, ale ze specyfiki działalności gospodarczej.

14. Ograniczenie możliwości składania deklaracji VAT za okresy kwartalne.

Zmiany w art. 99 dotyczą likwidacji rozliczeń za okresy kwartalne dla podatników innych niż mali podatnicy (zmiana brzmienia ust. 3) oraz braku możliwości rozliczeń za okresy kwartalne dla podatników, którzy rejestrują się jako podatnicy VAT czynni (rozpoczynających wykonywanie czynności opodatkowanych) w okresie 12 miesięcy (okresów rozliczeniowych) począwszy od miesiąca, w którym dokonali rejestracji jako podatnicy VAT czynni.

15. Wprowadzenie obowiązku składania w formie elektronicznej deklaracji VAT, informacji podsumowujących dotyczących transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz informacji podsumowujących w obrocie krajowym i ich korekt.

Nowe przepisy zlikwidują możliwość składania deklaracji w formie papierowej. Informacje te będą składane za okresy miesięczne. Nowe przepisy przewidują likwidację możliwości składania tych informacji za okresy kwartalne. Zasady składania informacji podsumowujących za pomocą środków komunikacji elektronicznej zostały określone w przepisach Ordynacji podatkowej. Przewidziany w art. 100 ust. 3 ustawy o VAT termin na złożenie informacji podsumowującej (do 25-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu określonych transakcji) dostosowany został do terminu złożenia deklaracji podatkowej.

16. Dodatkowe przesłanki wyłączenia odpowiedzialności solidarnej.

W przypadku nabycia towarów objętych tzw. odpowiedzialnością solidarną za zaległości podatkowe, zostaną wprowadzone dodatkowe przesłanki wyłączenia tej odpowiedzialności. Będzie nią obowiązek zapłaty należności za towar na rachunek bankowy wykazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym oraz posiadanie przez sprzedawcę na dzień poprzedzający dokonanie dostawy – wymaganych w dokonywaniu takiej działalności koncesji.

17. Rozszerzenie zakresu odpowiedzialności solidarnej.

Rozszerzenie zakresu odpowiedzialności solidarnej na towary tj.: dyski twarde (dyski HDD) oraz pamięci półprzewodnikowe (dyski SSD) oraz folię typu stretch. Przepis ten ma obowiązywać do momentu, kiedy zgodnie z przepisami unijnymi (derogacja) będzie możliwe objęcie tych towarów odwróconym obciążeniem.

18. Sprzedaż towarów objętych tzw. odpowiedzialnością solidarną.

W przypadku sprzedaży towarów objętych tzw. odpowiedzialnością solidarną podmiot składający kaucję gwarancyjną będzie musiał upoważnić bank do przekazywania informacji organom podatkowym o wszystkich transakcjach dokonywanych na tym rachunku. W ten sposób fiskus będzie miał wgląd w finanse podatnika.

19. Dodatkowa sankcja.

Wprowadzenie sankcji w postaci tzw. dodatkowego zobowiązania podatkowego w przypadku zaniżenia kwoty zobowiązania podatkowego lub zawyżenia kwoty zwrotu lub różnicy podatku do przeniesienia na kolejny okres rozliczeniowy) w wysokości 30% lub 100% zaniżenia lub zawyżenia.

20. Wyższy limit zwolnienia z VAT.

Podwyższona zostanie kwota limitu uprawniającej do zwolnienia z VAT: ze 150.000 zł do 200.000 zł. Przyznanie prawa do podwyższenia limitu zwolnienia podmiotowego pozwoli stosować uproszczenia dla większej ilości podatników osiągających niewielkie obroty z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej. Podatnicy objęci zwolnieniem od podatku od towarów i usług są bowiem zwolnieni z obowiązku rejestracji dla potrzeb tego podatku, z obowiązku prowadzenia pełnej (szczegółowej) ewidencji czynności podlegających temu podatkowi oraz z obowiązku wystawiania faktur i rozliczania podatku VAT.

21. Uzupełnienie katalogu przypadków, gdy konieczne jest zastosowanie w fakturze oznaczenia „metoda kasowa”.

Katalog przypadków, w których konieczne jest zastosowanie w fakturze oznaczenia „metoda kasowa” zostanie uzupełniony o sytuacje, gdy minister finansów na podstawie fakultatywnego upoważnienia zawartego w art. 19a ust. 12 ustawy o VAT wprowadzi w odniesieniu do dostawy niektórych towarów lub świadczenia niektórych usług termin powstania obowiązku podatkowego z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (po dokonaniu tych czynności).

22. Stawki VAT.

Przedłużenie stosowania stawek 23% i 8% do 31 grudnia 2018 r.  Ponieważ nowe rozwiązania uszczelniające system VAT mają przynieść rezultaty już po 2016 roku, dopiero po tej dacie planowane jest obniżenie wysokości stawek podatku (tj. 8 i 23% obowiązujących obecnie obok stawki 5%). Warto również pamiętać, że rozwiązania uszczelniające będą wprowadzane etapami w różnych obszarach (oprócz legislacyjnego również w obszarze organizacyjnym, czy informatyczno-analitycznym, np. wykorzystywanie nowoczesnych narzędzi informatycznych w procesie „typowania” do kontroli), co oznacza że efekty podatkowe zostaną rozłożone w czasie.