Zobacz, jak rozliczyć usługi promocji towarów

CIT – Jak należy udokumentować koszty związane z zakupem usług niematerialnych?

VAT – Czy świadczenia sprzedaży półkowej podlegają opodatkowaniu VAT?

UoR – Jak zakup takiej usługi zapisać w księgach rachunkowych?

Przedstawione zagadnienie ciągle wzbudza kontrowersje. Nie wszystkie rodzaje usług o charakterze niematerialnym mogą być oceniane i dokumentowane w ten sam sposób.

Przede wszystkimi jednak, aby zaliczyć usługi niematerialne związane z działaniami marketingowo-promocyjnymi do kosztów podatkowych, muszą być one rzeczywiście wykonane. Zdaniem Trybunału nie każda opłata pobierana przez sieć handlową stanowi w istocie czyn nieuczciwej konkurencji, lecz tylko taka, która wyklucza istnienie świadczenia wzajemnego i utrudnia przedsiębiorcy dostęp do rynku. Regulacja art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. nie zakazuje sieciom handlowym, które przyjmują towar do sprzedaży, pobierania wszelkich opłat od dostawców. Sankcjonowane są jedynie takie opłaty, które utrudniają dostęp do rynku, a ich pobranie byłoby warunkiem zawarcia innej umowy. Takie opłaty są sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz zagrażają lub naruszają interes jednej ze stron stosunku prawnego. Trybunał zwrócił uwagę, że postanowienia art. 353¹ oraz art. 5 Kodeksu cywilnego wymagają, aby zarówno sieci handlowe, jak i dostawcy mogli być beneficjentami ekwiwalentnych świadczeń.

Kontrakty zawierane w wyniku negocjacji powinny być odzwierciedleniem faktycznego porozumienia handlowego oraz zawierać postanowienia dotyczące świadczeń pieniężnych w zamian za inne świadczenia przedsiębiorcy o silniejszej pozycji rynkowej. Jak wiadomo, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów albo zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT (art. 15 ust. 1 ustawy o CIT). Nie wynika z tego jednak sposób dokumentowania kosztu (zakupionej usługi).

Wykazanie wykonania tego rodzaju usług może być trudne. Takie usługi mogą wywoływać skutki materialne, ale nie bezpośrednio, lecz na skutek aktów woli ludzkiej spowodowanych tymi usługami. Przykładowo skutkiem usług sprzedaży półkowej, zakupionych przez spółkę, będzie sprzedanie towaru umieszczonego na półce sklepowej na wysokości wzroku przeciętnego człowieka. Z kolei substratem materialnym może być np. raport z wykonania usługi wraz z dokumentującymi ten fakt zdjęciami, opatrzonymi datami. Właśnie tego rodzaju dokumentacja może stanowić dowód wykonania usługi o charakterze niematerialnym. Inne typowe przykłady usług niematerialnych to:

• wzmożona akwizycja wyrobów sprzedawcy prowadzona na koszt usługodawcy;
• zobowiązanie się do zrealizowania określonej w umowie wysokości sprzedaży wyrobów w jednostce czasu;
• prowadzenie akcji promocyjno-informacyjnej;
• zobowiązanie się do utrzymywania stałego przepływu informacji handlowych na linii sprzedawca – usługodawcy – dalsi odbiorcy, dotyczących poziomu sprzedaży, skuteczności prowadzonej kampanii promocyjno-marketingowej, zainteresowań klientów i przewidywanej konsumpcji;
• prowadzenie polityki sprzedaży mającej na celu zapewnienie maksymalnego możliwego poziomu sprzedaży wyrobów.

Tego rodzaju działania można z kolei dokumentować korespondencją w tym zakresie, publikacjami, nagraniami reklam, osobowymi źródłami dowodowymi, a w końcu także wynikami sprzedaży, co jednak obecnie nie wydaje się konieczne. Kosztami uzyskania przychodu są bowiem również niewątpliwe wydatki na zachowanie jego źródła – niezależnie od charakteru usługi promocyjno-marketingowej; nawet jeśli nie przyniesie ona skutków, te wydatki i tak są kosztem uzyskania przychodu.

Taka promocja nie musi zatem być skuteczna (podatnik może nawet zanotować stratę). Na marginesie warto dodać, że zakup tego rodzaju usługi niematerialnej należy uznać za koszt bezpośredni, ponieważ jej celem jest uzyskanie przychodu. Taki wniosek jest zasadny, zwłaszcza że jeszcze na gruncie poprzednich przepisów przyznał to minister finansów, a za nim NSA w wyroku z 14 listopada 2002 r. (sygn. akt III SA 1169/01).

Jeśli przedsiębiorca potrafi udowodnić, że wydatki związane z zakupem usługi niematerialnej miały związek z działalnością firmy i służą zwiększeniu przychodu, przysługuje mu prawo do odliczenia VAT na zasadach ogólnych wynikających z art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług.

Otrzymane od sklepu faktury, które są dowodami księgowymi, należy ująć w księgach rachunkowych danego okresu sprawozdawczego. Koszty usług promocyjno-marketingowych można zaliczyć do kosztów działalności operacyjnej spółki i ująć na koncie zespołu „Koszty według rodzajów” i/lub na koncie zespołu 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie”.

Ewidencja kosztów zależy przede wszystkim od zasad rachunku kosztów przyjętych przez spółkę w polityce (zasadach) rachunkowości. Księgowania mogą zatem być następujące:

1) Faktura VAT za usługi promocyjno-marketingowe:

• Wn „Rozliczenie zakupu” – wartość netto,
• Wn „VAT naliczony” – kwota VAT,
• Ma „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” – wartość brutto.

2) Zarachowanie kosztów:

• Wn konto zespołu 4 „Koszty według rodzajów”,
• Ma „Rozliczenie zakupu” i równolegle
• Wn konto zespołu 5 „Koszty według typów działalności”,
• Ma „Rozliczenie kosztów”.

3) Zapłata za fakturę:

• Wn „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”,
• Ma „Rachunek bankowy”.