Zgodnie z art. 1031 kp przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:
Postęp naukowy i technologiczny zmusza pracodawców do tego, aby podnosili kwalifikacji zawodowe swoich pracowników. Zdaniem Sądu Najwyższego pracodawca nie może odmówić bez uzasadnionych przyczyn zgody na korzystanie z wybranej przez pracownika formy kształcenia. Sprawdź, czy koszty podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników ponoszone przez pracodawcę należy obciążyć składkami ZUS i podatkiem. Pobierz wzór skierowania pracownika na kształcenie związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych.
Zgodnie z art. 1031 kp przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:
Przy czym, za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 1031 kp przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:
Przy czym, za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Wzór skierowania pracownika na kształcenie związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych
………………………………… (miejscowość i data) …………………………………….. …………………………………….. (dane pracodawcy) Pan (Pani) ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… (imię, nazwisko i stanowisko pracownika) Skierowanie Na podstawie art. 1031 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1320), kieruję Pana (Panią) na: ……………………………………………………………………………………………….. (rodzaj, forma kształcenia: studia, studium, szkolenie, kurs itp.) o kierunku: ………………………………………………………….. organizowane przez: ………………………………………………………………….. (nazwa szkoły, uczelni) Wzajemne prawa i obowiązki stron związane z podnoszeniem przez Pana (Panią) kwalifikacji zawodowych zostaną (mogą być) określone w odrębnej umowie. ………………………………….. (podpis pracodawcy) |
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych w rozumieniu Kodeksu pracy oznacza zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Kwalifikacje zawodowe pracowników wymagane do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku ustala się w przepisach wewnątrzzakładowych (np. w układzie zbiorowym pracy) lub w przepisach szczególnych. Przepisy te wskazują zatem, jakich kwalifikacji pracodawca może oczekiwać od pracowników przy wykonywaniu pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku.
Trzeba podkreślić, że przepisy Kodeksu pracy dotyczą przede wszystkim podnoszenia kwalifikacji zawodowych w ramach pracy aktualnie wykonywanej przez pracownika, ale również będą mogły mieć zastosowanie w przypadku, gdy planowany jest awans pracownika lub też pracodawca zamierza zaproponować mu inne warunki pracy, np. pracę na innym stanowisku, ze względu na zmianę profilu działalności firmy.
Pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie (art. 1033 kp).
Zdaniem sądu Najwyższego do pracodawcy należy ułatwianie podnoszenia kwalifikacji, przez co należy rozumieć nieodmawianie bez uzasadnionych przyczyn zgody na korzystanie z wybranej przez pracownika formy kształcenia oraz tworzenie pozytywnej atmosfery wobec uczących się pracowników.
Pracodawca może wyrazić zgodę na kształcenie się pracownika (także w czasie pracy), jednak z żadnych przepisów nie wynika dla pracodawcy obowiązek ponoszenia w takiej sytuacji kosztów zdobywania przez pracownika wykształcenia. Pracodawca w omawianym zakresie powinien jednak mieć na uwadze, że pominięcie pracownika w typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe może być uznane za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu w rozumieniu art. 183b § 1 pkt 3 kp (wyrok SN z 1 marca 2018 r., sygn. akt III UK 33/17).
Istotną rolę w związku z podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika odgrywa umowa szkoleniowa. Zgodnie z art. 1034 kp, pracodawca zawiera na piśmie z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowa taka nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy Kodeksu pracy.
Nie ma obowiązku zawarcia umowy tylko w przypadku, gdy pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Umowa o podnoszenie kwalifikacji zawodowych
Umowa o podnoszenie kwalifikacji zawodowych zawarta dnia .............................................. w ...................................................................... pomiędzy........................................................................................, reprezentowanym przez .............................................................., zwanym dalej Pracodawcą, a .............................................................., zamieszkałym w ....................................................., ul. .................................................., zwanym dalej Pracownikiem. § 1 1. Pracownik zobowiązuje się do podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych za zgodą (z inicjatywy) pracodawcy. (obydwie formy zachowania pracodawcy w tym zakresie są dozwolone) 2. Pracownik rozpocznie kształcenie (szkolenie, kurs itp.) w ………………………………… (nazwa szkoły), na kierunku ……………………………………………………., w systemie ………………………………….. 3. W zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych Pracownik zobowiązuje się do: 1) uczestniczenia w zajęciach zgodnie z planem ………………………………. (harmonogramem: studiów, studium, szkolenia, kursu itp.); 2) doręczyć Pracodawcy plan zajęć; 3) przyswoić wiedzę i umiejętności będące przedmiotem kształcenia, w zakresie umożliwiającym pozytywne zakończenie zajęć w przewidzianym terminie; 4) doręczania Pracodawcy informacji o wpisie na następny semestr; 5) przedłożenia zaświadczenia (certyfikatu, świadectwa) poświadczającego ukończenie ……………………………. (forma podnoszenia kwalifikacji zawodowych). § 2 Pracodawca zobowiązuje się do udzielenia Pracownikowi następujących świadczeń: 1) płatnego urlopu szkoleniowego w wymiarze …………………… dni na przystąpienie do egzaminów: ……………………………………………………. (rodzaj egzaminów), oraz na przygotowanie pracy …………………………………………………. (dyplomowej, magisterskiej itp.); 2) zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny do punktualnego przybycia na zajęcia oraz na czas ich trwania; 3) opłacenie czesnego za ……………………………….. (rodzaj dokształcania), 4) zwrotu kosztów przejazdu do na zajęcia według zasad rozliczania kosztów podróży służbowych na terenie kraju; 5) zwrotu kosztów podręczników i innych materiałów pomocniczych potrzebnych w procesie kształcenia; 6) ……………………………………… (inne, jeżeli dotyczy); § 3 1. Pracownik zobowiązuje się przepracować u Pracodawcy ........... lat, słownie ……………………… lat (nie więcej niż 3 lata), po ukończeniu kształcenia pod rygorem zwrotu kosztów otrzymanych od Pracodawcy świadczeń. 2. Obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia dotyczy pracownika: 1) który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji; 2) z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w niniejszej umowie (nie dłuższym niż 3 lata); 3) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 943 kp, czyli w związku z mobbingiem; 4) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 kp lub art. 943 kp, mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach. § 4 Niniejsza umowa obowiązuje strony z chwilą podjęcia przez Pracownika kształcenia będącego przedmiotem niniejszej umowy. § 5 Wszelkie zmiany do niniejszej umowy mogą być wprowadzone wyłącznie w formie pisemnych aneksów podpisanych przez strony niniejszej umowy. § 6 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy i Kodeksu cywilnego. § 7 Niniejszą umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej z jej stron. ……………………………………………………… …………………………………………. (data i podpis pracownika) (data i podpis pracodawcy) |
Pracownikowi zdobywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umiejętności bez zachowania wymogu zgody pracodawcy lub z jego inicjatywy, czyli na zasadach innych, niż określone w art. 1031–1035 kp, mogą być przyznane:
– w wymiarze ustalonym w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i pracownikiem.
Zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika
………………………………… (miejscowość i data) …………………………………….. …………………………………….. (dane pracodawcy) Pan (Pani) ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… (imię, nazwisko i stanowisko pracownika) Na podstawie art. 1036 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1320), w odpowiedzi na wniosek z dnia …………………….., udzielam Panu (Pani) zwolnienia z pracy bez zachowania wynagrodzenia dnia .................... w godzinach .................... zgodnie z porozumieniem zawartym dnia ................... ………………………………….. (podpis pracodawcy) |
Przepisy art. 1031–1036 kp różnicują zakres świadczeń przysługujących pracownikom w zależności od tego, czy pracownik:
W odniesieniu do dokształcania pracowników przewidziano możliwość skorzystania z przedmiotowego zwolnienia od podatku dochodowego. Wolna od podatku jest bowiem wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego (art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT). Wspomniane w tym przepisie „odrębne przepisy” to przytoczone wyżej przepisy Kodeksu pracy.
Przykład
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych na podstawie umów trójstronnych a PIT
Pracodawca wystąpił do samorządu terytorialnego (miasta) z prośbą o wyrażenie zgody na przystąpienie do konkursu w ramach realizacji programu operacyjnego województwa. Środki otrzymane w ramach udziału w tym przedsięwzięciu były przeznaczone m.in. na sfinansowanie studiów podyplomowych skierowanych na nie pracowników. Dofinansowanie tych studiów odbywało się na podstawie trójstronnych umów na finansowanie studiów podyplomowych i szkoleń indywidualnych zawartych między miastem, pracodawcą i pracownikiem skierowanym przez pracodawcę.
W tym przypadku zwolnienie nie ma zastosowania. Nie spełniono tu warunków zwolnienia z uwagi na trójstronny charakter zawartej umowy określonej w pytaniu. Nie można więc dofinansowania uznać za świadczenia przyznawane przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika i korzystające ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 stycznia 2021 r., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.863.2020.1.SJ).
Przykład
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników – dodatek szkoleniowy a PIT
Pracodawca wypłaca pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe dodatek szkoleniowy w wysokości 300 zł. Dodatek szkoleniowy przyznawany jest pracownikom, którzy podpiszą z pracodawcą umowę szkoleniową określającą wzajemne prawa i obowiązki stron.
Zdaniem fiskusa w sytuacji przedstawionej w pytaniu znajduje zastosowanie zwolnienie od podatku. Pracownikowi, który podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą, przysługuje urlop szkoleniowy i zwolnienie z całości lub z części dnia pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, które nie korzysta ze zwolnienia. Ponadto, pracodawca może mu przyznać dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie (art. 1033 kp), które w takich okolicznościach korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT.
Jak stwierdza organ interpretacyjny, użyty w art. 1033 kp zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione w nim rodzaje świadczeń stanowią katalog otwarty. Nie ma zatem przeszkód, aby do świadczeń, które pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe zaliczyć również inne, nie wymienione wprost w tym przepisie. Należy przy tym pamiętać, że za każdym razem przyznane pracownikowi świadczenia muszą pozostawać w związku z procesem podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
W konsekwencji w przypadku świadczenia, jakim jest opisany w pytaniu dodatek szkoleniowy, znajduje zastosowanie zwolnienie od podatku (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 sierpnia 2020 r., sygn. 0113-KDWPT.4011.52.2020.3.KK).
Przykład
Refundacja kosztów szkolenia a zwolnienie z PIT
Prezes zarządu spółdzielni mieszkaniowej zatrudniony na umowę o pracę z własnej inicjatywy przystąpił do egzaminu dla kandydatów na członków organów nadzorczych. Zdobycie nowej wiedzy i ugruntowanie już posiadanej ma być wykorzystywane bezpośrednio na zajmowanym stanowisku. Poniósł wydatki m.in. na opłaty egzaminacyjne oraz wydawnictwa szkoleniowe. Egzamin zakończył się wynikiem pozytywnym. Następnie pracownik wystąpił do rady nadzorczej (wykonującej czynności w sprawach z zakresu prawa pracy) o refundację kosztów szkolenia. Rada nadzorcza jednomyślnie wyraziła na to zgodę i przyznała refundację. W tym przypadku nie zawarto umowy szkoleniowej.
W tym przypadku refundacja korzysta ze zwolnienia od podatku. Spełniono warunki zwolnienia wskazane w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT. Trzeba pokreślić, że pracownik ubiegający się o przyznanie świadczeń dodatkowych z tytułu dokształcania może udokumentować poniesione wydatki rachunkami, fakturami, dowodami wpłat wystawionymi na jego nazwisko. Natomiast decyzja pracodawcy o pokryciu kosztów szkolenia może być podjęta po zakończonym szkoleniu pracownika, który na moment przystąpienia do nauki, kursu, egzaminu uczynił to z własnej inicjatywy (interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 czerwca 2020 r., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.331.2020.1.SJ)
Przykład
Dokształcanie się kandydata do pracy a PIT
Pracodawca zamierza podpisać umowę dotyczącą sfinansowania uzyskania niezbędnych uprawnień z potencjalnym przyszłym pracownikiem. Osoba ta przed zatrudnieniem zdobędzie na własny koszt uprawnienia wymagane w zawodzie kierowcy autobusu. Chodzi o koszty związane z uzyskaniem kwalifikacji wstępnej lub kwalifikacji wstępnej przyspieszonej, odbyciem kursu na prawo jazdy kategorii D oraz egzaminem na prawo jazdy kategorii D, które ten pracownik poniósł przed rozpoczęciem zatrudnienia, ale w celu spełnienia umownego warunku uzyskania tego zatrudnienia. Pracodawca po upływie próbnego, okresu zatrudnienia pracownika na stanowisku kierowcy autobusu, zamierza temu pracownikowi zwrócić całość tych kosztów. W momencie podnoszenia kwalifikacji zawodowych osoba nie jest pracownikiem.
W tym przypadku mamy do czynienia z przychodem ze stosunku pracy, który nie jest zwolniony od podatku zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT. Nie zostanie tu spełniona przesłanka decydująca o zastosowaniu przedmiotowego zwolnienia od podatku, tj. przedmiotowe świadczenie w postaci zwrotu kosztów zdobycia wymaganego prawa jazdy nie zostanie przyznane osobie będącej pracownikiem (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 kwietnia 2020 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.68.2020.2.TR).
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w tzw. katalogu wyłączeń grupującym koszty niezaliczane do kosztów podatkowych.
A zatem kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Do kosztów podatkowych podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno te bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, o ile zostały prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.
Uznaje się, że pracodawca powinien sprzyjać rozwojowi zawodowemu pracowników, ale nie ma przy tym obowiązku zawierania umowy obligującej pracownika do pozostania w zatrudnieniu. Dodatkowo, przepisy podatkowe nie przewidują wyłączeń przy zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów wydatków pracodawcy związanych z kształceniem pracowników. Jednak aby zaliczyć do kosztów podatkowych wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników, kwalifikacje te:
Przykład
Kiedy wydatki na podnoszenie kwalifikacji pracowniczych mogą stanowić koszt podatkowy pracodawcy
Pracodawca prowadzi lekarską praktykę dentystyczną, w związku z czym zamierza zatrudnić na podstawie umowy o pracę swoją córkę, która miałaby rejestrować pacjentów. Jest ona studentką kierunku lekarskiego. Zakres obowiązków pracownicy będzie rósł wraz z postępem edukacji. Docelowo pracownica będzie zatrudniona jako lekarz. Pracodawca podpisze z pracownicą umowę o sfinansowanie studiów na kierunku lekarskim, ewentualnie stosowne zapisy zostaną zamieszczone w umowie o pracę. Zapisy będą przewidywały, że pracownica będzie zobowiązana do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy przez okres studiów i kolejnych kilku lat po studiach.
Zdaniem fiskusa w takiej sytuacji wydatków poniesionych przez pracodawcę nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Uznaje się, że celowość ponoszenia przez pracodawcę kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracownika jest uzasadniona wynikającym z przepisów prawa pracy nakazem ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Zakres wiedzy, jaki pracownicy mogą zdobywać na koszt pracodawcy w ramach tego obowiązku, nie jest jednak nieograniczony. Wydatki na podnoszenie kwalifikacji pracowniczych – aby mogły stanowić koszt uzyskania przychodu dla pracodawcy – muszą mieć ścisły związek z zakresem obowiązków pracownika wynikającym ze stosunku pracy oraz charakterem działalności pracodawcy. Wówczas wiedza zdobyta na koszt pracodawcy pozwala przynieść wymierne efekty. Jeżeli zatem wydatek poniesiony na kształcenie pracownika jest racjonalny i uzasadniony z punktu widzenia przewidywanych korzyści, jakie może osiągnąć z tego tytułu pracodawca, wydatek taki może zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
Tymczasem w sytuacji przedstawionej w pytaniu, zdaniem fiskusa, wydatki takie będą miały na celu zdobycie wiedzy oraz umiejętności, a także należytego przygotowania do zawodu zatrudnionego studenta, nie zaś osiągnięcia przychodów ze źródła, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona przez pracodawcę. Wydatki te mają charakter wydatków osobistych, związanych z uzyskaniem wykształcenia przez zatrudnionego studenta i w konsekwencji nie można ich uznać za związane z działalnością gospodarczą pracodawcy, a tym samym nie można zaliczyć ich do kosztów podatkowych. Potwierdzają to interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej:
Co do zasady, koszty dofinansowania pracownika, a także zleceniobiorcy, nie są oskładkowane.
Z podstawy wymiaru składek wyłączono bowiem wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, z wyłączeniem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługujących pracownikom podejmującym naukę lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych (§ 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia składkowego).
Z § 5 ust. 2 rozporządzenia składkowego wynika zaś, że wymieniony wyżej, a także inne przepisy § 2 rozporządzenia składkowego stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek:
Powiązane porady i dokumenty:
Uwaga na zapisy w umowie o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych przez pracownika
Brak pisemnej umowy szkoleniowej – czy można zastosować zwolnienie podatkowe
Udział w wyjazdowym szkoleniu, które odbyło się z inicjatywy pracowników
PORADNIA
Odpowiedzi nawet na najtrudniejsze
pytania