Jedna transakcja i dwie faktury – uważaj na konsekwencje

Faktura to podstawowy dokument, który potwierdza dokonanie transakcji opodatkowanej VAT. Posiadanie takiego dokumentu otwiera drogę do skorzystania z prawa do odliczenia naliczonego podatku, który w dokumencie takim został przez świadczeniodawcę wykazany. Takie działanie podatnika umożliwia realizację podstawowej zasady tego podatku.

WSA w Poznaniu w wyroku z 2 kwietnia 2009 r. o sygn. akt I SA/Po 1588/08 rozważał powyższe zagadnienie. W stanie faktycznym podatnik zakupił towar, który zamierzał zainstalować w centrum handlowym. Sprzedawca nie wywiązał się jednak w pełni z dostawy. Faktura opiewała na większą ilość towaru niż została dostarczona. W związku z tym nabywca zwrócił się do sprzedawcy o wystawienie faktury zgodnej zarówno z rzeczywiście dostarczonym asortymentem, jak i ilością towaru będącego przedmiotem dostawy. Otrzymanie prawidłowej faktury poprzedzone miało być wystawieniem faktur korygujących do pierwotnych dokumentów.

Nowa faktura została co prawda wystawiona, jednak jej wystawienie nie poprzedziło przekazanie nabywcy korekty do pierwotnego dokumentu. Efekt był taki, że sprzedawca posiadał dwie faktury dokumentujące tę samą transakcję. W związku z tym nabywca nie zaewidencjonował nowego dokumentu w miesiącu jego otrzymania ze względu na nieposiadanie jeszcze faktury korygującej tę pierwotną błędną. Faktura korygująca nie dotarła zatem do nabywcy. Podatnik uzyskał ją dopiero po upływie wielu miesięcy. Mogła być więc ona w rezultacie ujęta dopiero w rozliczeniu za miesiąc poprzedni w stosunku do miesiąca dokonania korekty.

Dokonujący kontroli organ podatkowy takie postępowanie uznał za niezgodne z regułą, w myśl której prawo do odliczenia naliczonego podatku powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. Oznacza to, że nabywca winien był ująć do rozliczenia podatek, który wynikał z pierwotnej (niezgodnej ze stanem rzeczywistym) faktury. Brak faktury korygującej nie mógł jednak stanowić wytłumaczenia dla niedokonania tego rozliczenia.

WSA zgodził się z podatnikiem, że w przypadku, gdy otrzymana faktura nie znajdowała pełnego pokrycia w towarze, to mogła zostać do rozliczenia przyjęta, gdy nabywca wszedł w posiadanie faktury korygującej tę pierwotną odbiegającą od stanu rzeczywistego. Nie jest bowiem możliwe przyjęcie faktury w oderwaniu od faktycznego obrotu towarem, który to obrót dokument taki potwierdza. Gdyby tak było, oznaczałoby to przyzwolenie na odliczanie VAT z nierzetelnych dokumentów, a na to żaden prawodawca nie dałby swojej zgody.

Innym przypadkiem wystawienia dwóch faktur do jednej transakcji jest sytuacja, gdy dwa takie dokumenty zostają wystawione do jednego paragonu dokumentującego pierwotną transakcję. Wystawienie faktury do paragonu jest codzienną praktyką. Sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej powinna być zaewidencjonowana w kasie fiskalnej.

Nie wyklucza to jednak możliwości wystawienia do takiej transakcji faktury w trybie art. 106b ust. 3 ustawy o VAT. Na jego podstawie sprzedawca ma obowiązek wystawić fakturę na żądanie nabywcy. Może on je zgłosić w ciągu trzech miesięcy liczonych od końca miesiąca, w którym miało miejsce wystawienie paragonu.

Oprócz elementów, które faktura obligatoryjnie powinna zwierać, w przypadku tej wystawionej do paragonu wskazane jest, gdy są na niej podane informacje dotyczące sprzedanego produktu oraz powinien być do niej przypięty paragon zwrócony przez nabywcę. Wyłącznie do celów dowodowych całkowicie dobrowolnie na tego rodzaju fakturze można zawrzeć informację dotyczącą numeru oraz daty wystawienia paragonu. Jak wspomniałem, nie jest ona obligatoryjna, lecz z pewnością może ułatwić powiązanie tych dwóch dokumentów.

Żaden przepis nie wskazuje czy tylko jedna faktura może zostać wystawiona do paragonu. To zaś oznacza, iż ustawodawca takiego ograniczenia nie stawia.

Powyższe stanowisko poparł dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 4 marca 2014 r. nr IPPP2/443-1355/13-2/RR. Stwierdził bowiem brak przeszkód prawnych dla wystawienia dwóch lub więcej faktur do sprzedaży udokumentowanej jednym paragonem.

Oczywiście podstawą jest prawidłowe zaewidencjonowanie sprzedaży dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności w kasie fiskalnej. Gdy klient nabywający różne towary, których sprzedaż udokumentowano paragonem fiskalnym, żąda wystawienia do niego faktur, nie można stawiać temu przeszkód, gdyż będą one dokumentować sprzedaż tych samych, a nie innych towarów. Nastąpi jedynie zmiana dokumentu potwierdzającego transakcję.

Nie można stawiać więc przeszkód wystawieniu dwóch faktur do jednego paragonu. Jednak do celów dowodowych wskazane jest umieszczenie na każdej fakturze numeru paragonu, do którego została ona wystawiona. Tak podatnik powinien postąpić z uwagi na to, iż nie jest możliwe przypięcie jednego paragonu do kilku faktur, które dotyczą tego samego paragonu.

W strukturze JPK_VAT faktury do paragonu wykazywane są wyłącznie w części ewidencyjnej tego dokumentu sprawozdawczego. Ponieważ nie zwiększają one kwoty podatku należnego, nie powinny być ujmowane w części deklaracyjnej. Wprowadzenie ich tam zaburzyłoby obraz sprzedaży dokonanej przez podatnika.